Jesteśmy niezależnym, apolitycznym i samorządnym stowarzyszeniem polskich sędziów.
Naszą główną misją jest obrona wolności i praw obywatelskich, fundamentu demokratycznej Polski, należącej do Unii Europejskiej.
Działamy od ponad 25 lat, w tym w międzynarodowych organizacjach sędziowskich Skupiamy ponad 3 500 sędziów, najwięcej w Polsce.

Stanowisko Zarządu SSP "Iustitia" w sprawie postępowań przymuszających do składania sprawozdań finansowych

Ostatnie zdarzenia związane ze spółką „Amber Gold” spowodowały krytykę pod adresem sądów rejestrowych w związku z nieskładaniem sprawozdań finansowych przez zobowiązane do tego podmioty gospodarcze.

Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” informuje, że konieczność efektywnego rozwiązania problemu składania sprawozdań finansowych była wielokrotnie podnoszona przez sędziów i jest od lat znana Ministerstwu Sprawiedliwości. Dochodziło do spotkań dotyczących tej kwestii, z których ostatnie, z udziałem sędziów z całego kraju, odbyło się w połowie czerwca 2011 r. W związku z tym Stowarzyszenie zwraca się do Ministra Sprawiedliwości o poinformowanie nas i opinii publicznej:
- czy przed ujawnieniem sprawy „Amber Gold” prowadzono jakiekolwiek prace mające rozwiązać problem sprawozdań finansowych, czy przygotowano zmiany legislacyjne w celu rozwiązania problemu i kiedy,
- czy uzyskano dane, jak wygląda składanie sprawozdań finansowych i przymuszanie do ich składania w różnych sądach, a jeżeli takie dane zebrano, zwracamy się o ich ujawnienie,
- czy Ministerstwo, wiedząc o problemie nieskładania sprawozdań, podjęło działania nadzorcze wobec sądów w tym zakresie.

Analizowanie obecnie odpowiedzialności sędziów czy referendarzy bez oceny postępowania Ministerstwa Sprawiedliwości, które o problemie wiedziało, jest niewłaściwe. Nasuwa się pytanie, czy brak działań nadzorczych Ministerstwa nie wynikał ze świadomości, że skuteczne prowadzenie postępowań przymuszających bez równoczesnego opóźnienia w załatwianiu wpływających wniosków było niemożliwe. Powstawał bowiem w tej sprawie, jak i w wielu innych w sądownictwie, tzw. „syndrom krótkiej kołdry”, gdy sądy mogły jedynie albo rozpoznawać wnioski o rejestrację podmiotów, albo zamiast tego prowadzić postępowania przymuszające istniejące podmioty do składania sprawozdań. Postępowania przymuszające nie są przy tym ujmowane w statystyce sądowej, zatem nie są uwzględniane przy badaniu obciążenia sądów. Nie sposób zaś oczekiwać, że przy nadmiarze nakładanych zadań, pierwszeństwo wykonania w sądach otrzymają te, które jako pomijane w statystykach traktowane są przez Ministerstwo jak nieistniejące. Nie da się pogodzić rzetelnego i gorliwego prowadzenia tych postępowań, nieujmowanych w statystycznie mierzonym obciążeniu sądów, z koniecznością uzyskania pozytywnej oceny pracy sądu na podstawie tychże statystyk, którymi kieruje się Ministerstwo.

Równocześnie Stowarzyszenie zwraca się o wskazanie, czy badano kiedykolwiek w ubiegłych latach (szczególnie w okresie, gdy Minister Sprawiedliwości był również Prokuratorem Generalnym), sposób traktowania zawiadomień kierowanych przez sądy do prokuratury w sprawie nieskładania sprawozdań finansowych. Z doświadczeń sądów rejestrowych wynika bowiem, że prokuratury przez długi czas nie podejmowały postępowań w tych sprawach i poważne traktowanie takich przestępstw ma miejsce dopiero od niedawna.

Stowarzyszenie zaznacza, że nieskładanie sprawozdań finansowych przez zobowiązane podmioty uważa za bardzo istotne naruszenie jawności obrotu gospodarczego. Wprawdzie niezłożenie sprawozdania ujawniane jest w Krajowym Rejestrze Sądowym, ale nie może to zastąpić jego treści. Tymczasem nieskładanie sprawozdań stało się już celową polityką wielu podmiotów, które wolą w tajemnicy trzymać dotyczące ich dane, niż zastosować się do ustawowego obowiązku ich ujawniania.

Stowarzyszenie uważa, że skutecznym sposobem wymuszenia składania sprawozdań finansowych przez zarządy spółek byłoby uzupełnienie katalogu przestępstw, których popełnienie skutkuje zakazem pełnienia funkcji w spółkach kapitałowych, o przestępstwa wskazane w ustawie o rachunkowości, a conajmniej w art. 77 i 79 tej ustawy - niesporządzenie lub niezłożenie sprawozdania finansowego. Obecnie w katalogu przestępstw zawartych w art. 18 § 2 Kodeksu spółek handlowych, skutkujących takim zakazem, jest za to wiele czynów bynajmniej niezwiązanych z działalnością spółek. Wprowadzenie zakazu pełnienia funkcji w organach spółek za niesporządzenie lub niezłożenie sprawozdania finansowego przyczyniłoby się z pewnością do ich składania. To w praktyce zwolniłoby sądy rejestrowe od prowadzenia postępowań przymuszających, zatem odciążyłoby sądy i pozwoliło na oszczędności finansowe wobec ograniczenia korespondencji. Stowarzyszenie poddaje również pod rozwagę Ministra Sprawiedliwości i Ministra Finansów rozważenie zmiany przepisów w kierunku składania sprawozdań wyłącznie w postaci elektronicznej, co znacząco usprawni postępowania dotyczące ich złożenia i ich dostępność.

Stowarzyszenie jest gotowe złożyć dalsze propozycje dotyczące postępowań rejestrowych, jeżeli uzyska zapewnienie, że nie zostanie kolejny raz zignorowane. Dotychczasowe uwagi sędziów najczęściej były pomijane. Przed przystąpieniem do budowy nowego i zapewne kosztownego systemu informatycznego Krajowego Rejestru Sądowego nie pytano już nawet sądów o problemy wymagające rozwiązania, a jedyne spotkanie z sędziami w tej sprawie zorganizowano już w czasie budowy systemu, gdy zamówienie już było złożone i prace nad systemem poza ten zakres zamówienia nie mogły wykroczyć.

Komunikaty

Media