Stanowisko Iustitii po wyroku TSUE: Oczekujemy od polskich władz wycofania się z działań naruszających niezawisłość sędziowską i niezależność sądów oraz dobrowolnej wypłaty odszkodowań sędziom, których przeniesiono na tej podstawie w stan spoczynku

Ogłoszony dzisiaj wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C 192/18 Komisja Europejska przeciwko Polsce, w sprawie zasad przechodzenia polskich sędziów w stan spoczynku, ma istotne znaczenie dla wymiaru sprawiedliwości w Polsce i w innych państwach UE. Komisja Europejska zarzuciła Polsce, że zmiany wprowadzone w nowelizacji ustawy z dnia 12 lipca 2017 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, naruszają prawo unijne. Chodziło o przepisy:
• różnicujące wiek emerytalny kobiet i mężczyzn pełniących funkcje sędziów sądów powszechnych, sędziów Sądu Najwyższego i prokuratorów;
• obniżające wiek emerytalny sędziów sądów powszechnych;
• przyznające Ministrowi Sprawiedliwości dyskrecjonalne prawo do decydowania o przedłużeniu okresu czynnej służby sędziów.

TSUE potwierdził zarzuty Komisji Europejskiej i uznał, że Polska naruszyła prawo unijne.
Poprzez wprowadzenie w art. 13 pkt 1–3 ustawy z dnia 12 lipca 2017 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw odmiennego wieku przejścia w stan spoczynku dla kobiet i mężczyzn pełniących funkcje sędziów sądów powszechnych, sędziów Sądu Najwyższego i prokuratorów Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom, które ciążą na niej na mocy art. 157 TFUE oraz art. 5 lit. a) i art. 9 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy. Natomiast obniżając w drodze art. 13 pkt 1 wyżej wskazanej ustawy wiek przejścia w stan spoczynku mający zastosowanie do sędziów sądów powszechnych, a zarazem przyznając Ministrowi Sprawiedliwości dyskrecjonalne prawo do decydowania o przedłużeniu okresu czynnej służby sędziów na podstawie art. 1 pkt 26 lit. b) i c) tej ustawy, Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom wynikającym z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE.

Trybunał podzielił stanowisko Rzecznika Generalnego, że prawo Unii Europejskiej chroni sędziów przed usuwaniem z urzędu, a nieusuwalność sędziów stanowi jedną z podstawowych gwarancji niezawisłości sędziowskiej. Obniżenie wieku przechodzenia przez sędziów w stan spoczynku powinno być obwarowane zabezpieczeniami, aby zapewnić, że sędziowie nie będą de facto usuwani z urzędu, natomiast zaskarżona ustawa z lipca 2017 roku nie jest zgodna z gwarancjami nieusuwalności sędziów i ich niezawisłości.

Chociaż przepisy ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych w zakresie wieku przechodzenia sędziów stan spoczynku zostały zmienione, wyrok TSUE jest niezwykle ważny z kilku względów. 
Przede wszystkim gwarantuje, że zarówno w Polsce, jak i w innych krajach UE, nie zostaną wprowadzone przepisy prawne dotyczące stanu spoczynku, sprzeczne z prawem unijnym oraz zasadami nieusuwalności sędziów i niezawisłości sędziowskiej. Orzeczenie TSUE nie pozwoli władzy wykonawczej w krajach członkowskich na podejmowanie w przyszłości podobnych działań, umożliwiających systemowe podważanie niezależności sądów krajowych.
Ponadto wyrok Trybunału daje podstawę do roszczeń odszkodowawczych dla sędziów, którzy na podstawie zaskarżonych przepisów zostali zmuszeni do przejścia w stan spoczynku.

Jako Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” oczekujemy od polskich władz wycofania się z wszelkich działań godzących w zasady niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów oraz do dobrowolnej wypłaty odszkodowań sędziom, którzy zostali przeniesieni w stan spoczynku na podstawie zaskarżonych przepisów.