Jesteśmy niezależnym, apolitycznym i samorządnym stowarzyszeniem polskich sędziów.
Naszą główną misją jest obrona wolności i praw obywatelskich, fundamentu demokratycznej Polski, należącej do Unii Europejskiej.
Działamy od ponad 25 lat, w tym w międzynarodowych organizacjach sędziowskich Skupiamy ponad 3 500 sędziów, najwięcej w Polsce.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej: Polskie przepisy dotyczące wieku przejścia w stan spoczynku sędziów i prokuratorów, przyjęte w lipcu 2017r., są niezgodne z prawem Unii

W wyroku Komisja/Polska (Niezawisłość sądów powszechnych) (C-192/18) ogłoszonym w dniu 5 listopada 2019r. Trybunał w składzie wielkiej izby uwzględnił skargę o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wniesioną przez Komisję przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej i stwierdził, że to państwo członkowskie uchybiło zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy prawa Unii z jednej strony poprzez wprowadzenie odmiennego wieku przejścia w stan spoczynku dla kobiet i mężczyzn zajmujących w Polsce stanowiska sędziów i prokuratorów, z drugiej zaś strony poprzez obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku mającego zastosowanie do sędziów sądów powszechnych,zjednoczesnym przyznaniem Ministrowi Sprawiedliwości uprawnienia do decydowaniaoprzedłużeniu okresu czynnej służby tych sędziów.

komuniat prasowy TSUE w sprawie wyroku (pdf)

Przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej toczyło się postępowanie, gdzie oceniane były przepisy obniżające wiek przejścia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego. Rzecznik Generalny Evgeni Tanchev w swojej opinii stwierdził, że: Trybunał powinien orzec, że nowe zasady przechodzenia polskich sędziów w stan spoczynku są sprzeczne z prawem Unii. Zakwestionowane przepisy naruszają zakaz dyskryminacji ze względu na płeć oraz zasady nieusuwalności iniezawisłości sędziów (opinia pdf).

Poniżej pełna treśc komunikatu:

W wyroku Komisja/Polska (Niezawisłość sądów powszechnych) (C-192/18) ogłoszonym wdniu 5 listopada 2019r. Trybunał wskładzie wielkiej izby uwzględnił skargę ostwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wniesioną przez Komisję przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej istwierdził, że to państwo członkowskie uchybiło zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy prawa Unii z jednej strony poprzez wprowadzenie odmiennego wieku przejścia wstan spoczynku dla kobiet imężczyzn zajmujących wPolsce stanowiska sędziów iprokuratorów, z drugiej zaś strony poprzez obniżenie wieku przejścia wstan spoczynku mającego zastosowanie do sędziów sądów powszechnych, zjednoczesnym przyznaniem Ministrowi Sprawiedliwości uprawnienia do decydowania oprzedłużeniu okresu czynnej służby tych sędziów.

Na podstawie polskiej ustawy z dnia 12lipca 2017r. obniżono wiek przejścia wstan spoczynku sędziów sądów powszechnych i prokuratorów oraz wiek wcześniejszego przejścia w stan spoczynku przez sędziów Sądu Najwyższego do 60 lat wprzypadku kobiet i 65 lat wprzypadku mężczyzn, przy czym wcześniej obowiązującym wiekiem dla obu płci był wiek 67 lat. Ponadto ustawą tą przyznano Ministrowi Sprawiedliwości uprawnienie do przedłużenia okresu czynnej służby sędziów sądów powszechnych po ukończeniu przez nich tego nowego, zależnego od płci wieku przejścia wstan spoczynku. Uznawszy, że przepisy te są niezgodne zprawem Unii1, Komisja wniosła do Trybunału skargę ostwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. 

W pierwszej kolejności Trybunał wypowiedział się wprzedmiocie różnic ustanowionych w ten sposób przez wskazaną ustawę w odniesieniu do wieku przejścia w stan spoczynku mającego zastosowanie, odpowiednio, do sędziów płci żeńskiej imęskiej. W tym względzie Trybunał zauważył przede wszystkim, że systemy uposażenia wstanie spoczynku, do pobierania którego uprawnieni są wspomniani sędziowie, wchodzą wzakres art.157TFUE, zgodnie z którym każde państwo członkowskie zapewnia stosowanie zasady równości wynagrodzeń dla pracowników płci żeńskiej i męskiej za taką samą pracę. Rozpatrywane w niniejszej sprawie systemy przejścia w stan spoczynku wchodzą również w zakres stosowania przepisów dyrektywy 2006/54 poświęconych równemu traktowaniu wramach systemów zabezpieczenia społecznego pracowników. Następnie Trybunał orzekł, że na mocy tej samej ustawy wprowadzono warunki o charakterze bezpośrednio dyskryminującym ze względu na płeć, wszczególności jeżeli chodzi o moment, w którym uprawnione osoby mogą skorzystać z rzeczywistego dostępu do korzyści przewidzianych wtych systemach. Wreszcie Trybunał odrzucił argument Rzeczypospolitej Polskiej, że przewidziane w ten sposób różnice między sędziami płci żeńskiej i męskiej w zakresie wieku przejścia wstan spoczynku stanowią środek pozytywnej dyskryminacji. Różnice te nie są bowiem wstanie zrekompensować ograniczeń, zjakimi spotykają się urzędniczki wtrakcie swojej kariery zawodowej, w taki sposób, by pomóc tym kobietom wżyciu zawodowym i zaradzić problemom, z którymi mogą się one borykać w trakcie swojej kariery. Trybunał stwierdził zatem, że sporne przepisy naruszają art.157TFUE oraz dyrektywę 2006/54.

W drugiej kolejności Trybunał poddał ocenie środek polegającyna przyznaniu Ministrowi Sprawiedliwości uprawnienia do decydowania o dalszym zajmowaniu stanowiska sędziego wsądach powszechnychpo ukończeniu nowego, obniżonego wieku przejścia wstan spoczynku. Na wstępie Trybunał wypowiedział się, między innymi w świetle wyroku zdnia 24czerwca 2019r., Komisja/Polska (Niezależność Sądu Najwyższego)2, na temat zastosowania izakresu art.19 ust.1 akapit drugiTUE, który nakłada na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia środków niezbędnych do zapewnienia skutecznej ochrony prawnej wdziedzinach objętych prawem Unii. W tym względzie Trybunał zauważył, że polskie sądy powszechne mogą orzekać okwestiach związanych zprawem Unii, azatem powinny spełniać wymogi, które są nierozerwalnie związane ztaką ochroną. Dla zagwarantowania, by sądy te mogły same zapewniać tę ochronę, kluczowe jest zaś zachowanie niezależności przez nie same.

Owa niezależność wymaga, zgodnie zutrwalonym orzecznictwem, aby dany organ wypełniał swe zadania wpełni autonomicznie i w sposób bezstronny. W tym względzie Trybunał zauważył, że fakt, iż organ taki jak Minister Sprawiedliwości jest uprawniony do decydowania odalszym zajmowaniu stanowiska sędziego po ukończeniu zwykłego wieku przejścia wstan spoczynku, nie jest sam wsobie wystarczający do stwierdzenia, że doszło do naruszenia zasady niezawisłości. Trybunał stwierdził jednak, że materialne warunki oraz zasady proceduralne związane z tym uprawnieniem decyzyjnym mogą budzić uzasadnione wątpliwości co do niezależności danych sędziów od czynników zewnętrznych oraz ich neutralności. Z jednej strony bowiem kryteria, na podstawie których Minister Sprawiedliwości wydaje swoją decyzję, są zbyt niejasne inieweryfikowalne, a sama ta decyzja nie musi zawierać uzasadnienia inie może być przedmiotem zaskarżenia przed sądem. Z drugiej strony długość okresu, wktórym sędziowie mogą pozostawać woczekiwaniu na decyzję Ministra Sprawiedliwości, będzie zależeć od uznania samego Ministra.

Co więcej, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem konieczna wolność sędziów od wszelkiego rodzaju ingerencji lub nacisków z zewnątrz wymaga określonych gwarancji, takich jak nieusuwalność, chroniących osoby, którym powierzono zadanie sądzenia. Zasada nieusuwalności wymaga wszczególności, by sędziowie mogli sprawować urząd do momentu ukończenia obowiązkowego wieku przejścia w stan spoczynku lub upływu kadencji sprawowania danej funkcji, jeżeli ma ona charakter czasowy. Mimo że zasada ta nie ma charakteru absolutnego, wyjątki od niej mogą – przy zachowaniu zasady proporcjonalności – występować wyłącznie pod warunkiem, że uzasadniają je nadrzędne i prawnie uzasadnione względy. Tymczasem wniniejszym wypadku połączenie środka wpostaci obniżenia zwykłego wieku przejścia wstan spoczynku sędziów sądów powszechnych ze środkiem polegającym na przyznaniu Ministrowi Sprawiedliwości uprawnienia do decydowania odalszym zajmowaniu przez tych sędziów stanowiska sędziego, po ukończeniu ustanowionego w ten sposób nowego wieku, w okresie dziesięciu lat w przypadku sędziów będących kobietami i pięciu lat wprzypadku sędziów będących mężczyznami, narusza tę zasadę. Połączenie tych środków może bowiem wywołać wprzekonaniu jednostek uzasadnione wątpliwości co do tego, czy celem nowego systemu nie było wrzeczywistości umożliwienie Ministrowi Sprawiedliwości odsunięcia, po osiągnięciu nowo ustalonego zwykłego wieku przejścia wstan spoczynku, niektórych sędziów przy jednoczesnym utrzymaniu na stanowisku innych sędziów. Ponadto, zważywszy na to, że wydanie decyzji przez Ministra Sprawiedliwości nie jest obwarowane żadnym terminem, a dany sędzia pozostaje na stanowisku do czasu wydania takiej decyzji, ewentualna odmowna decyzja Ministra Sprawiedliwości może zostać ogłoszona już po tym, jak taki sędzia pozostał wsłużbie czynnej po ukończeniu nowego wieku przejścia wstan spoczynku. 


Drukuj   E-mail