Jesteśmy niezależnym, apolitycznym i samorządnym stowarzyszeniem polskich sędziów.
Naszą główną misją jest obrona wolności i praw obywatelskich, fundamentu demokratycznej Polski, należącej do Unii Europejskiej.
Działamy od ponad 25 lat, w tym w międzynarodowych organizacjach sędziowskich Skupiamy ponad 3 500 sędziów, najwięcej w Polsce.

Deklaracja Medel w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa i innych ustaw (UD73)

Deklaracja Medel

w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie

Sądownictwa i innych ustaw (UD73)

MEDEL (Magistrats Européens pour la Démocratie et les libertés) jest organizacją europejskich sędziów i prokuratorów, której głównym celem już od chwili powstania jest obrona niezależności sądownictwa, demokracji i praw człowieka.

Obecnie zrzesza 22 krajowych stowarzyszeń z 15 krajów europejskich, w tym Polski, jest członkiem obserwatorem Rady Konsultacyjnej Europejskich Prokuratorów Rady Europy (CCPE) i Rady Konsultacyjnej Sędziów Europejskich Rady Europy (CCJE).

Od końca 2015 roku, MEDEL wraz z innymi instytucjami europejskimi, w tym Komisji Europejskiej, Rady Europy i Komisji Weneckiej, z rosnącym niepokojem śledzi rozwój sytuacji w Polsce i stwierdza, że ​​fundamenty demokratycznego państwa opartego na zasadzie państwa prawa są zagrożone.

Ostatnio Zarząd MEDEL powziął wiedzę o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa i innych ustaw. Zawiera on propozycje radykalnych zmian w zakresie wyboru członków tego organu, jak również zmian w zakresie sposobu podejmowania decyzji przez ten organ.

Krajowa Rada Sądownictwa Polski (zwana dalej Radą) jest niezależnym organem konstytucyjnym, które zgodnie z art. 186 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej służy ochronie niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Jest organem kolegialnym, składa się z przedstawicieli wszystkich trzech władz, ale z większym udziałem sędziów, co jest logiczną konsekwencją powierzenia Radzie zadania ochrony niezawisłości sędziowskiej. Rada składa się z piętnastu sędziów wybieranych przez sędziów, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Ministra Sprawiedliwości, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, przedstawiciela prezydenta, czterech przedstawicieli Sejmu (niższa izba parlamentu) oraz dwóch przedstawicieli Senatu (izba wyższa parlamentu).

Zgodnie z projektem rządowym, do ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa zostały zaproponowane następujące zmiany:

- Przerwanie kadencji obecnych członków Rady będących sędziami, z których kadencja których zgodnie z Konstytucją wynosi cztery lata, projekt przewiduje, że ich kadencje wygasną po upływie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy, co skutecznie zagrozi ciągłości prac tego organu;

- Wprowadzenie dwóch zgromadzeń Rady (pierwszego i drugiego), które będą miały możliwość blokowania siebie w odniesieniu do nominacji sędziowskich.

- Kompetencję wyboru sędziów – członków Rady nabędzie Sejm, ponieważ zgodnie z projektem ustawy, w przypadku wolnego stanowiska w Radzie, Prezydium Sejmu lub grupa co najmniej 50 posłów przestawia Marszałkowi Sejmu kandydata na członka Rady; stowarzyszenia sędziów będą mogły przedstawić swoje propozycje dotyczące proponowanych kandydatów, ale ich wnioski nie będą wiążące; ostateczna lista kandydatów na wakujące stanowiska sędziów w Radzie zostanie przedstawiona Sejmowi przez Marszałka Sejmu, który podejmie uznaniową decyzję, co do tego czyja kandydatura zostanie zaproponowana.

Rada Konsultacyjna Sędziów Europejskich (CCJE) w swojej opinii nr 10 (2007) z dnia 23 listopada 2007 skierowane do rozpatrzenia przez Komitet Ministrów Rady Europy w sprawie Rad Sądownictwa w służbie społeczeństwa (https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&id=1221839&direct=true) podkreśliła:

"(25) W celu zagwarantowania niezależności instytucji odpowiedzialnych za selekcję i kariery sędziów, powinny istnieć przepisy gwarantujące, że sędziowie – jej członkowie wybierani są przez sędziów.

(26) Członkostwo można uzyskać w drodze wyborów lub dla ograniczonej liczby członków (takich jak prezesi Sądu Najwyższego lub Sądów apelacyjnych), z urzędu.

(27) Bez narzucania określonej metody wyboru, CCJE uważa, że ​​sędziowie zasiadający w Radzie Sądownictwa powinni być wybierani przez sędziów równych rangą, przy zachowaniu metody gwarantującej jak najszerszą reprezentację sądownictwa na wszystkich poziomach";

Zalecenie 2010/12 z dnia 17 listopada 2010 Komitetu Ministrów Rady Europy CM/Rec (2010) 12 w sprawie sędziów, niezależność, efektywność i odpowiedzialności 

(https://www.coe.int/t/dghl/standardsetting/cdcj/CDCJ%20Recommendations/CMRec%282010%2912E_%20judges.pdf) w artykule 26 i 27 stanowi:

"(26) Rady Sądownictwa są niezależnymi organami ustanowionymi na mocy ustaw lub Konstytucji, które dążą do zapewnienia niezależności sądownictwa i niezawisłości poszczególnych sędziów, a tym samym do wspierania sprawnego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.

(27) Sędziowie powinni stanowić nie mniej niż połowę członków tych rad, być wybranymi przez sędziów równych rangą ze wszystkich szczebli władzy sądowniczej z poszanowaniem zasady pluralizmu w ramach wymiaru sprawiedliwości.";

MEDEL nie ma wątpliwości, że wybór sędziów – członków Rady bezpośrednio przez Sejm nie jest zgodny z tymi standardami. Najpoważniejsze wątpliwości dotyczą następujących kwestii:

• cały proces wyboru sędziów – członków Krajowej Rady Sądownictwa będzie w istocie zdominowany przez polityków;

• propozycja nie zawiera żadnych kryteriów, które należy stosować przy wyborze sędziów - kandydatów do Rady; Marszałek Sejmu będzie mógł dokonać wyboru spośród przedstawionych mu kandydatur na podstawie własnej arbitralnej decyzji;

• proces wyboru sędziów - członków Rady nie będzie demokratyczny, a wielu sędziów, którzy nie są członkami żadnej organizacji zrzeszającej sędziów będzie całkowicie pozbawionych prawa do tego, by być reprezentowanym w Radzie, móc wybierać i być wybranym;

• nie istnieją przepisy, które gwarantowałyby, że sędziowie różnych szczebli, będą odpowiednio reprezentowani w Radzie.

Ponadto rządowy projekt ustawy przewiduje podział Rady na dwa zespoły, z których pierwszy - składać się będzie z przedstawicieli władz innych niż sądownicza, a także pierwszego prezesa Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, a drugi – z 15 sędziów wybranych w rzeczywistości przez Parlament. Podział ten będzie miał istotny wpływ na wybór i awansowanie sędziów, ponieważ każda decyzja dotycząca przedstawienia kandydata na wolne stanowisko sędziowskie będzie musiała być procedowana przez każde z działających osobno Zgromadzeń działających osobno.

W opinii Zarządu MEDEL proponowane rozwiązania stanowią poważne zagrożenie dla zasady trójpodziału władz i niezależności sądownictwa. Istnieje poważne ryzyko, że politycy zyskają decydujący wpływ na Krajową Radę Sądownictwa, co może pozbawić ją możliwości skutecznego działania jako zabezpieczenie niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Ponadto procedura wyboru i awansu sędziów zostanie poddana całkowitej kontroli polityków mających większość w parlamencie.

Nominacje sędziowskie będą wymagały wsparcia i zaangażowania politycznego, nie będą zaś oparte na kompetencjach, kwalifikacji i doświadczeniu, co stanowi poważne zagrożenie dla bezstronności i niezależności sądownictwa. W ten sposób obywatele będą pozbawieni prawa do niezależnego i bezstronnego sądu.

Zasada niezależności sądów i niezawisłości sędziów, bez których praworządność jest niemożliwa, jest zasadniczą cechą demokracji konstytucyjnej na całym świecie.

Ważne jest nie tylko to, by sądownictwo działało niezależnie, ale również by tak też działali sędziowie. Zasada podziału władz przewiduje, że w obrębie organów państwowych istnieje system mechanizmów wewnętrznych uniemożliwiających koncentrację i nadużycia władzy oraz gwarantującym, że prawa i wolności obywateli są przestrzegane.

Są dopuszczalne współzależności i różne formy współpracy między władzą ustawodawczą i wykonawczą. W niektórych obszarach ich kompetencje mogą się krzyżować i pokrywać. Jednak stosunki między władzą sądowniczą i innymi władzami muszą być oparte na zasadzie separacji. Niezależność sądów i niezawisłość sędziów jest istotą wymiaru sprawiedliwości i pozostałe władze nie mogą ingerować w działania sądownictwa. Jego odzwierciedleniem jest specyficzne połączenie pomiędzy sądownictwem i ochroną praw i wolności jednostki. Jakakolwiek ingerencja władzy ustawodawczej lub wykonawczej w sądownictwo może być dozwolona jedynie w przypadkach przewidzianych przez prawo.

Europejskie standardy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości nie są rozwijane, po to by służyć w interesie sędziów. Standardy te odzwierciedlają wspólne zasady i wartości państw członkowskich UE, które gwarantują prawidłowe funkcjonowanie demokratycznych systemów opartych na zasadzie państwa prawa. W związku z powyższym Zarząd MEDEL wraża nadzieję, że Rzeczpospolita Polska, jako ważne państwo członkowskie ONZ i Rady Europy, uznaje te międzynarodowe standardy.

Zarząd MEDEL wzywa właściwe władze Rzeczypospolitej Polskiej do powstrzymania się od wszelkich działań, które mogłyby podważyć zasady demokratycznego państwa opartego na rządach prawa.

Komunikaty

Media