Jesteśmy niezależnym, apolitycznym i samorządnym stowarzyszeniem polskich sędziów.
Naszą główną misją jest obrona wolności i praw obywatelskich, fundamentu demokratycznej Polski, należącej do Unii Europejskiej.
Działamy od ponad 25 lat, w tym w międzynarodowych organizacjach sędziowskich Skupiamy ponad 3 500 sędziów, najwięcej w Polsce.

Deklaracja bukareszteńska MEDEL z 10 listopada 2012 r. w sprawie sytuacji władzy sądowniczej w okresie kryzysu ekonomicznego

Europejskie stowarzyszenie sędziów i prokuratorów MEDEL (Magistrats Europeens pour la Democratie Et les Libertes) przyjęło w dniu 10 listopada 2012 r. podczas posiedzenia Rady Administracyjnej w Bukareszcie deklarację w sprawie sytuacji władzy sądowniczej w okresie kryzysu ekonomicznego w Europie.

Przedstawiamy poniżej treść deklaracji.

     1. Kryzys finansowy i ekonomiczny, który od 2008 roku trwa w Europie, zmusił wiele krajów europejskich do poszukiwania pomocy finansowej ze strony instytucji międzynarodowych takich jak Komisja Europejska, Europejski Bank Centralny czy Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Instytucje te zobowiązały kraje ubiegające się o pomoc do wprowadzenia surowych ograniczeń ekonomicznych, przy czym większość z nich skierowana jest na ograniczenie wydatków publicznych. W celu spełnienia tych wymogów wiele krajów, w tym Grecja, Portugalia i Hiszpania, wprowadziło surowe cięcia budżetowe dotyczące sfery publicznej. Kraje te nie rozważyły jednak w wystarczającym stopniu szczególnej pozycji wymiaru sprawiedliwości, sędziów i prokuratorów oraz tego, że sprawowane przez nich funkcje są kluczowe dla zagwarantowania praw i wolności obywateli, zwłaszcza w sytuacji, gdy ich istotna część jest zagrożona. Jednocześnie te same rządy, które odmawiają uznania szczególnej roli sędziów i prokuratorów, wyłączają stosowanie cięć budżetowych wysokim urzędnikom zatrudnionym w bankach centralnych, czy urzędach regulacyjnych. 

W czasach kryzysu obywatele potrzebują możliwe niezawisłej i silnej władzy sądowniczej, do której mogliby zwracać się w obronie swoich praw.

Dlatego stowarzyszenia sędziów i prokuratorów mają obowiązek nie tylko bronić swojej niezawisłości, ale również wizerunku niezawisłej władzy sądowniczej, jak również zapewnić poszanowanie istniejących praw i ich skuteczną ochronę.

     2. Kwestia ta była już przedmiotem analizy Parlamentu Europejskiego w dokumencie „dotyczącym sytuacji praw podstawowych: standardy i praktyka na Węgrzech” przedstawionym we wrześniu 2012 r. przez Komitet Praw Człowieka, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych). W raporcie jasno stwierdzono, że „jakiekolwiek wątpliwości co do niezawisłości i niezależności sędziów wynikające z systemowych wad Konstytucji i prawa krajowego mogą wywrzeć znaczący wpływ na współpracę odbywającą się we wspólnym obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości opartym na zasadzie wzajemnego uznawania, jak zostało to przewidziane w art. 81 Traktatu o Utworzeniu Unii Europejskiej (sprawy cywilne) i w art. 82 (TUUE) (sprawy karne). (…) Dlatego jakiekolwiek problemy w zakresie niezawisłości i niezależności sędziów zagrażają całej istniejącej strukturze opartej na wzajemnym zaufaniu. Jednocześnie wszelkie kwestie transgraniczne przy stosowaniu prawa europejskiego mogą uruchomić stosowanie bezpośrednio artykułu 47 (2) Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej w powiązaniu z artykułem 52 (3) dotyczące harmonijnego rozumienia praw gwarantowanych przez Europejską Konwencję Praw Człowieka”.

     3. Dnia 08 października 2012 r. w sprawie 223/2012 włoski Trybunał Konstytucyjny zdecydował, że redukcja wynagrodzeń sędziów i prokuratorów jest sprzeczna z konstytucją, akcentując w uzasadnieniu wyroku wyraźną różnicę pomiędzy nimi a innymi pracownikami sfery publicznej. Trybunał stwierdził m.in., że „relacja pomiędzy państwem a sędziami i prokuratorami jako jego odrębnymi organami nie mogą być sprowadzone do relacji o charakterze wyłącznie pracowniczym, gdzie pracodawca jest jednocześnie jej regulatorem”. Jednym z aspektów zasady niezależności sadownictwa, o której mowa w Konstytucji, jest gwarancja ekonomicznej niezależności i stabilności sędziów i prokuratorów, która „nie może być przedmiotem systematycznych i okresowych negocjacji i konfliktów z innymi władzami w Państwie”, a więc sytuacji, która uosabiałaby zasadę, że władze ustawodawcze i wykonawcze dominują nad sądowniczą.

Orzeczenie włoskiego Trybunału Konstytucyjnego sprowadza dyskusję do jej kluczowego elementu - relacji pomiędzy poszczególnymi władzami w państwie i niezawisłości sądownictwa. Czyniąc to, Trybunał wskazuje, iż państwa, które dokonały redukcji uposażeń sędziów i prokuratorów działają wbrew prawu Unii Europejskiej.

     4. Artykuł 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej przyznaje wszystkim swoim obywatelom prawo do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd. Jak podkreślił włoski Trybunał Konstytucyjny, redukcje wynagrodzeń sędziów i prokuratorów przyjęte przez niektóre państwa (i planowane do wprowadzenia w innych) stanowią bezprawny wpływ na władzę sądowniczą ze strony władzy wykonawczej i sądowniczej, zmniejszający rolę sędziów i prokuratorów, bez uwzględnienia szczególnej roli, jaką odgrywają oni w społeczeństwie i strukturze państwa.

     5. Artykuł 53 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej przewiduje klauzulę „maksymalnego standardu”, zgodnie z którą jeżeli jedno z państw członkowskich przyznaje swoim obywatelom określone prawa podstawowe, pozostali obywatele Unii Europejskiej mogą oczekiwać, że takie same prawa zostaną przyznane również im. Dlatego orzeczenie włoskiego Trybunału Konstytucyjnego podkreśla znaczenie przysługującego wszystkim obywatelom europejskim prawa dostępu do władzy sądowniczej, która nie jest przedmiotem nacisków, w tym w odniesieniu do  ekonomicznych aspektów niezawisłości sędziów i prokuratorów ze strony innych władz.

     6. Konkludując, środki wprowadzane przez państwa europejskie, które istotnie redukują budżet wymiaru sprawiedliwości, w tym przeznaczony na wynagrodzenia sędziów i prokuratorów, bezpośrednio naruszają zasadę niezależności sądownictwa, co jest sprzeczne z prawem Unii Europejskiej.

     7. Zgodnie z traktatem o Unii Europejskiej rolą Komisji Europejskiej jest ochrona prawa europejskiego i zapobieganie jego naruszeniom przez państwa członkowskie. Z kolei Parlament Europejski musi kontrolować działania Komisji.

 

Mając  powyższe na względzie, Rada Administracyjna Medelu w sytuacji kryzysu, która zagraża podstawowym prawom obywatelskim poprzez osłabianie sfery usług publicznych:

     - podkreśla szczególną rolę praw podstawowych w budowaniu Unii Europejskiej oraz szczególne znaczenie władzy sądowniczej dla ich ochrony;

     - przypomina, że niezależność władzy sądowniczej jest podstawową zasadą rządów państwa prawa i bezpośrednio chroni fundamentalne prawa obywateli,

     - upoważnia Biuro MEDEL do:

     1) złożenia formalnej skargi do Komisji Europejskiej opartej na zarzucie złamania prawa Unii Europejskiej przeciwko państwom członkowskim, które przyjęły środki poważnie redukujące budżet w zakresie wymiaru sprawiedliwości w stopniu zagrażającym jego prawidłowemu funkcjonowaniu, uwzględniając przy tym status ekonomiczny sędziów i prokuratorów poprzez lekceważenie minimalnych standardów dotyczących ich uposażenia;

     2) przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu raportu na temat naruszenia prawa europejskiego przez te same państwa.

Bukareszt, 10 listopada 2012 r.

 

Do pobrania:

deklaracja w języku angielskim

deklaracja w języku polskim

strona www MEDEL 

o MEDEL 

Komunikaty

Media