Jesteśmy niezależnym, apolitycznym i samorządnym stowarzyszeniem polskich sędziów.
Naszą główną misją jest obrona wolności i praw obywatelskich, fundamentu demokratycznej Polski, należącej do Unii Europejskiej.
Działamy od ponad 25 lat, w tym w międzynarodowych organizacjach sędziowskich Skupiamy ponad 3 500 sędziów, najwięcej w Polsce.

Stanowisko wobec projektu zmian w zakresie upadłości

Przedstawiamy stanowisko Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” wobec informacji o możliwych zmianach organizacyjnych oznaczających przeniesienie rozpoznawania spraw dotyczących upadłości konsumenckich do sądów cywilnych i rozpoznawania spraw dotyczących upadłości do sądów okręgowych.

Podczas obrad Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, zajmującej się rządowym projektem ustawy Prawo restrukturyzacyjne, na skutek poprawek zgłoszonych przez posłów koalicji rządowej, zaproponowano istotne zmiany ustrojowe w zakresie rozpoznawania przez sądy spraw upadłościowych (zob. druki nr 2824 i 3275). Skutkiem poprawek ma być rozpoznawanie spraw dotyczących upadłości konsumenckich przez sądy rejonowe – wydziały cywilne (zamiast tak jak obecnie sądy rejonowe – sądy upadłościowe, ulokowane w strukturze sądów gospodarczych), a spraw upadłościowych i spraw naprawczych w trybie  ustawy Prawo restrukturyzacyjne - przez sądy okręgowe (zamiast tak jak obecnie sądy rejonowe – sądy upadłościowe, ulokowane w strukturze sądów gospodarczych). Zmiany te mają przy tym dotyczyć spraw wszczynanych po zmianie stanu prawnego tj. po 1 stycznia 2016 r., a sprawy wszczęte do tej pory rozpoznawane będą przez dotychczasowe sądy upadłościowe, którymi są sądy rejonowe.

 

Po 1 stycznia 2016 r. powstanie zatem sytuacja, gdy sprawy upadłościowe będą rozpoznawane w trzech różnych sądach, a mianowicie sądach rejonowych – wydziałach cywilnych (upadłość konsumencka), sądach rejonowych – wydziałach gospodarczych (dotychczasowych sądach upadłościowych co do spraw już wszczętych) i sądach okręgowych (nowe sprawy upadłościowe). Sytuacja taka nie wydaje się korzystna dla sprawnej organizacji wymiaru sprawiedliwości. Biorąc jednak pod uwagę zgłoszenie stosowanych poprawek przez posła rządzącej koalicji, spodziewać można się, że jej skutki zostały wcześniej omówione z Ministrem Sprawiedliwości i resort sprawiedliwości posiada koncepcję wdrożenia takiej zmiany organizacyjnej.

Zaniepokojenie budzi przy tym decyzja o przeniesieniu rozpoznawania upadłości konsumenckich do wydziałów cywilnych, co oznacza dalsze zwiększenie kognicji tych wydziałów już obecnie zajmujących się ogromnym spektrum bardzo różnorodnych spraw. Dodawanie zatem tym wydziałom jeszcze kolejnej grupy spraw, którymi musiałyby się zajmować, wydaje się jednak nieporozumieniem, zwłaszcza wobec charakteru i metodyki podejmowanych czynności, opartych na kolejnej obszernej i odrębnej ustawie. Prowadzenie spraw w przedmiocie upadłości wymaga bieżącego monitorowania, współpracy z syndykiem, którą sędzia wyspecjalizowany w sprawach upadłościowych ma możność wypracowywać. Tymczasem sprawność w tym postępowaniu jest szczególnie istotna, gdyż upadły traci swoją samodzielność majątkową i staje się całkowicie uzależniony od syndyka i sędziego komisarza. Nadmienić można, iż względy pragmatyczne zdecydowały kiedyś o skierowaniu podziałów małżeńskiego majątku wspólnego do wydziałów cywilnych mimo, że są to sprawy z zakresu prawa rodzinnego.

Co do przejścia spraw upadłościowych do właściwości sądów okręgowych, to zaniepokojenie budzi natomiast całkowity brak informacji, jak zmiana ta ma być wdrażana. Nie przedstawiło jej nigdzie Ministerstwo Sprawiedliwości. Zwrócić należy uwagę, że obecnie sprawy upadłościowe rozpoznawane są w sądach rejonowych – gospodarczych. Niemal w każdym okręgu sądowym istnieje zatem sąd gospodarczy (uwzględniając m.in. że  z uwagi na brak takiego sądu w okręgu warszawsko-praskim sprawami z jego terenu zajmują się sądy z okręgu warszawskiego). Wobec tego obecnie sprawami upadłościowymi zajmują się 44 sądy. Z kolei w całym kraju aktualnie sądów gospodarczych na poziomie sądów okręgowych jest ogółem 20. Sytuacja ta oznacza, że przejście spraw upadłościowych do sądów okręgowych wywoła pilną potrzebę wzmocnienia nie tylko sądów okręgowych w ogóle z uwagi na przejście nowych rodzajów spraw, ale również wzmocnienia tych sądów okręgowych, które przejmą sprawy dotychczas pozostające we właściwości sądów rejonowych – sądów gospodarczych w innych okręgach.

Zamiana taka przebiegać będzie przy tym w sytuacji, gdy w dotychczasowych sądach rejonowych toczyć będą się jeszcze nadal postępowania upadłościowe wszczęte przed wejściem w życie zmiany przepisów. Pojawia się tu zatem zasadnicze pytanie - czy Minister Sprawiedliwości przeanalizował skutki tych zmian i czy stworzony został plan rozwiązania problemów, jakie rodzi zakładana zmiana organizacyjna? W szczególności powstaje pytanie  -  czy Minister przewiduje utworzenie nowych etatów orzeczniczych w sądach cywilnych w związku z przekazaniem im upadłości konsumenckiej oraz w sądach okręgowych w związku z przekazaniem im spraw upadłościowych i spraw z zakresu Prawa restrukturyzacyjnego? Czy oszacowano przez jaki czas będą musiały istnieć dotychczasowe wydziału upadłościowe w sądach rejonowych kończące postępowania wszczęte przed wejściem w życie nowych przepisów?

Dlatego postulujemy do Ministra Sprawiedliwości o pilne określenie, jak ma być wdrażana przedstawiona zmiana organizacyjna. Wyrażamy obawę, że bez wskazania planu rozwiązania zaistniałego problemu jej wdrożenia, po raz kolejny dojdzie do sytuacji, w której sędziowie i urzędnicy będą musieli poradzić sobie z nowymi kategoriami spraw, dysponując tymi samymi siłami, które już obecnie są niewystarczające do opanowania wpływu.

Nadal także podtrzymujemy postulat o wszczęcie rzeczywistych prac nad ograniczeniem kognicji sądów powszechnych. Deklaracje prowadzenia takich prac był składane przez kolejnych Ministrów, lecz nie ma żadnego widocznego efektu w postaci zmian prawa ograniczających kognicję. Natomiast wciąż pojawiają się nowe obowiązki.

 

w imieniu Zespołu ds. Prawa Cywilnego

Hanna Kaflak-Januszko

Przewodnicząca Zespołu


Drukuj   E-mail