Opinia „Iustitii” na temat senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego.

Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia" wydał opinię na temat senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego. Opinia została opracowana, a następnie przyjęta przez Zarząd Stowarzyszenia w dniu 19 czerwca 2016 r.

 

 

 

          Treść projektowanej zmiany (Druk nr 154 z 22 kwietnia 2016 r.) ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23) podyktowana jest koniecznością dostosowania systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 maja 2015 r., sygn. P 46/13 (pub. Dz. U. poz. 702; uzasadnienie OTK ZU Nr 5 A, poz. 62), stwierdzającego niezgodność art. 156 § 2 k.p.a. z Konstytucją.

          Przewidywane zmiany dotyczą ustanowienia § 3 w art. 156 k.p.a., a także nadanie nowego brzmienia art. 158 § 2 k.p.a. Nowelizacja polega na tym, aby ograniczenie terminem dziesięcioletnim (art. 156 § 2 k.p.a.) kompetencji do wydania decyzji stwierdzającej nieważność decyzji pierwotnej rozciągnąć również na podstawę wydania tej ostatniej decyzji z rażącym naruszeniem prawa, jednak tylko o tyle, o ile była ona podstawą nabycia prawa lub jego ekspektatywy (tj. stwarza uzasadnione oczekiwanie nabycia prawa). Wówczas zgodnie z art. 158 § 2 k.p.a. w brzmieniu znowelizowanym właściwy organ wydawałby tzw. decyzję nadzorczą ograniczoną do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa.
Stowarzyszenie w pełni akceptuje potrzebę nowelizacji art. 156 k.p.a. zmierzającą do osiągnięcia skutku wskazanego w wyroku TK z dnia 12 maja 2015 r., sygn. P 46/13.


         Uważamy jednak, że rozwiązaniem optymalnym byłoby takie ukształtowanie przepisu art. 156 k.p.a., o jakim w mowa w opinii Biura Studiów i Analiz Sądu Najwyższego z 3 czerwca 2016 r. nr BSA III-021-220/16. Propozycja ta sprowadza się do nadania § 2 nowelizowanego przepisu brzmienia:
»Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 2, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.«"


       Zdaniem Stowarzyszenia Sąd Najwyższy trafnie wskazuje, że propozycje zawarte w art. 1 pkt 1 projektu ustawy są zbyt kazuistyczne i nie uwzględniają w pełni motywów wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który tylko ze względu na zasadę skargowości oraz istotę tzw. konkretnej kontroli konstytucyjności w trybie art. 193 Konstytucji musiał ograniczyć się do decyzji będących podstawą nabycia prawa lub decyzji stwarzających uzasadnione oczekiwanie nabycia prawa, i to jedynie takich, których podstawą było „rażące naruszenie prawa" (art. 156 § 1 pkt 2 in fine k.p.a.), a już nie wydanie ich „bez podstawy prawnej" (art. 156 § 1 pkt 2 in principio k.p.a.). Problem trwałości decyzji administracyjnych wymaga jednak szerszego uregulowania. Wydaje się, iż powinien on zostać rozwiązany w kierunku jak najszerszego ograniczenia czasowego możliwości stwierdzania nieważności decyzji administracyjnych. Brak tzw. przedawnienia w tym zakresie nie tylko rujnuje pewność i bezpieczeństwo obrotu prawnego w Polsce, lecz jest również niekorzystny z punktu widzenia słusznych interesów Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz osób trzecich w stosunku do stron postępowania administracyjnego prowadzącego do wydania decyzji nadzorczych (np. najemców lokali w nieruchomości objętej roszczeniami reprywatyzacyjnymi). Dodatkowo należy odnotować, że w przypadku innego, nadzwyczajnego trybu postępowania administracyjnego, a mianowicie postępowania wznowieniowego, art. 146 § 1 k.p.a. jednolicie reguluje odpowiednie terminy prekluzyjne (10 lat, a niekiedy 5 lat) do wzruszenia decyzji.


       Z tych przyczyn - pozytywnie oceniając potrzebę nowelizacji art. 156 k.p.a. – SSP „Iustitia” stoi na stanowisku, że optymalnym rozwiązaniem byłoby ukształtowanie tego przepisu w sposób wskazany przez Sąd Najwyższy.