Jesteśmy niezależnym, apolitycznym i samorządnym stowarzyszeniem polskich sędziów.
Naszą główną misją jest obrona wolności i praw obywatelskich, fundamentu demokratycznej Polski, należącej do Unii Europejskiej.
Działamy od ponad 25 lat, w tym w międzynarodowych organizacjach sędziowskich Skupiamy ponad 3 500 sędziów, najwięcej w Polsce.

Opinia w sprawie naboru na aplikację sędziowską i prokuratorską

Przekazano nam do zaopiniowania projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowych warunków i trybu przeprowadzenia naboru dla kandydatów na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską oraz trybu powoływania i działania zespołu konkursowego i komisji konkursowej. Zespół ds. Ustroju Sądów, w imieniu Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”, sporządził następującą opinię.  

                                                                                  

Opinia Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”
o projekcie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości

w sprawie szczegółowych warunków i trybu przeprowadzenia naboru dla kandydatów na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską oraz trybu powoływania i działania zespołu konkursowego i komisji konkursowej

 

I. Treść projektu

Treść projektowanego rozporządzenia sprowadza się do ustalenia szczegółowych warunków i trybu przeprowadzenia naboru dla kandydatów na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską oraz trybu powoływania i działania zespołu konkursowego i komisji konkursowej – zgodnie z tytułem projektowanego aktu.

 

II. Szczegółowe rozwiązania i stanowisko Stowarzyszenia

Projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowych warunków i trybu przeprowadzenia naboru dla kandydatów na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską oraz trybu powoływania i działania zespołu konkursowego i komisji konkursowej (dalej: Projekt) budzi uzasadnione zastrzeżenia Stowarzyszenia o tyle, że – zgodnie z art. 92 ust. 2 Konstytucji RP: „Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania.” W tym wypadku delegacja ta zawarta jest w art. 52 pkt 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (Dz. U. z  2012 r., poz. 1230 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”.

Zgodnie z powołanym przepisem Minister Sprawiedliwości ma określić w drodze rozporządzeniaszczegółowe warunki i tryb przeprowadzania naboru dla kandydatów na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską, a także tryb powoływania i działania zespołu konkursowego i komisji konkursowej, mając na względzie konieczność określenia zakresu wiedzy podlegającej sprawdzeniu w trakcie konkursu, zapewnienia sprawnego i obiektywnego przeprowadzenia naboru oraz dokonania wyboru najlepszych kandydatów.”

Zestawiając cytowany przepis, stanowiący delegację ustawową do wydania rozporządzenia, z § 9 ust. 3 Projektu należy stwierdzić, że z przyczyn fundamentalnych nie może ten ostatni być zaakceptowany albowiem kreując instytucję „specjalistów” powoływanych przez ministra dalece wykracza poza delegację ustawową, tworząc nowy i nieprzewidziany przez ustawę quasi-organ, który na dodatek wyposażany jest w kompetencję enigmatycznie określoną tamże (w § 9 ust. 3 Projektu) jako „weryfikacja materiału konkursowego”. Powoływanie owych „specjalistów” pozostaje przy tym w absolutnie dowolnej, niczym niekrępowanej domenie ministra. Specjaliści, których kompetencje nie są jasno określone (albowiem nie wiadomo w istocie co oznacza sformułowanie „weryfikacja materiału konkursowego”) będą wobec ministra całkowicie podporządkowani jako powołani przez niego bez żadnej kontroli i bez konieczności spełnienia jakichkolwiek kryteriów powołania. Taki pozaustawowy twór może być wykorzystywany przez ministra do sprawowania swego rodzaju kontroli nad zespołem konkursowym (przewidzianym w art. 19 ustawy) i efektami jego pracy.

Jednocześnie warto wskazać i na te uregulowania zawarte w ustawie, które związane są z materią, której dotyczy projektowane rozporządzenie.

Abstrahując zatem od skądinąd szerokiej, a przy tym kontrowersyjnej materii kształcenia kandydatów na sędziów (włącznie z fundamentalnym pytaniem czy nadal potrzebna jest do tego celu Krajowa Szkoła Sądownictwa czy Prokuratury, czy też należy przywrócić model aplikacji z okresu przed jej utworzeniem lub wręcz zrezygnować z jakiegokolwiek modelu wstępnego szkolenia kandydatów do służby sędziowskiej i prokuratorskiej, a nowe kadry rekrutować wyłącznie spośród przedstawicieli innych kwalifikowanych zawodów prawniczych) i koncentrując się na tych przepisach ustawy, które mają związek z naborem kandydatów na aplikacje należy stwierdzić, że sprzeciw budzą ustawowe regulacje związane z powoływaniem tak zespołu konkursowego (art. 19 ustawy), jak i komisji konkursowej (art. 20 ustawy). Zgodnie z nimi kandydatów do owych gremiów spośród prokuratorów wskazuje Prokurator Generalny, a kandydatów spośród sędziów (w tym także sędziów Sądu Najwyższego) – Minister Sprawiedliwości. Wydaje się, że tę ostatnią kompetencję mógłby wykonywać np. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego gdyż za dalece niepożądaną należy uznać sytuację, w której organ władzy wykonawczej, jakim jest Minister Sprawiedliwości, deleguje do zespołu konkursowego i komisji konkursowej przedstawicieli władzy sądowniczej, nie wyłączając sędziów Sądu Najwyższego. Takie uprawnienie może być odczytywane jako instrument sprawowania przez ministra dyskrecjonalnej władzy nad sędziami, z czym nierozerwalnie i immanentnie wiąże się dokonywana przez owego przedstawiciela świata politycznego ocena kwalifikacji, postaw i poglądów przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości z końcowym jej efektem w postaci „wynagrodzenia” sędziego nominacją do zespołu konkursowego i komisji konkursowej. Ma to i ten niepożądany wydźwięk, że przyczynia do petryfikacji niepożądanego i niezgodnego z zasadami ustrojowymi Rzeczypospolitej Polskiej stanu świadomości społecznej, w myśl którego Minister Sprawiedliwości postrzegany jest jako przełożony sędziów.     

Z tych względów Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” negatywnie opiniuje przedstawiony mu Projekt.

 


Drukuj   E-mail