Jesteśmy niezależnym, apolitycznym i samorządnym stowarzyszeniem polskich sędziów.
Naszą główną misją jest obrona wolności i praw obywatelskich, fundamentu demokratycznej Polski, należącej do Unii Europejskiej.
Działamy od ponad 25 lat, w tym w międzynarodowych organizacjach sędziowskich Skupiamy ponad 3 500 sędziów, najwięcej w Polsce.

Ten numer Kwartalnika wydajemy w innej rzeczywistości.

Drogie Czytelniczki, Drodzy Czytelnicy,

za nami osiem trudnych lat: dla środowiska sędziowskiego, dla Stowarzyszenia, dla Kwartalnika. Przetrwaliśmy to i idziemy dalej.

Prezes Krystian Markiewicz w tekście otwierającym numer nawiązał do tego co było, ale przede wszystkim wskazał, co nas czeka. Są tam podziękowania za lata walki. Najważniejsze jest jednak przypomnienie priorytetów „Iustitii”, oczekiwań oraz zasad współpracy pomiędzy poszczególnymi władzami. To swoiste credo i przyrzeczenie.

Nasza praca się nie kończy. Owocem tej pracy był III Kongres Prawników Polskich w Gdańsku. Zostały na nim przedstawione projekty ustaw, które mają pozwolić na zbudowanie nowoczesnego sądownictwa.

Do jednego z tych projektów nawiązuje artykuł Krzysztofa Dziedzica, poświęcony nadzorowi nad sądami powszechnymi. Bardzo nas cieszy ten głos (dodajmy, że częściowo krytyczny wobec propozycji Stowarzyszenia). Merytoryczna dyskusja w sprawie naszych projektów jest bardzo potrzebna.

Na Kongresie prokuratorzy ze Stowarzyszenia Lex Super Omnia przedstawili swój projekt ustawy o prokuraturze. W tym kontekście warto sięgnąć do tekstu Krystyny Patory przedstawiającego autorskie spojrzenie na prokuraturę.

Sądy potrzebują dobrze funkcjonującego systemu opiniowania. Każdy sędzia wie, że to właśnie problemy z biegłymi, ich niedostępność, czas oczekiwania na opinie prowadzą do naruszenia konstytucyjnego prawa do sądu. Dlatego warto wsłuchiwać się w to, co mówią biegli. Nasze łamy są dla nich otwarte. Tym razem Zbigniew Luty zaprezentował ekspercki punkt widzenia na szacunki i dylematy ekonomiczne w rachunkowości.

W dziale Prawo cywilne znajdziecie glosę Marcina Byczyka do dwóch orzeczeń istotnych z perspektywy barier kosztowych w rozwoju mediacji. Lubimy takie praktyczne teksty, tym bardziej, że ugodowe, pozasądowe rozwiązywanie sporów prawnych jest w wielu krajach sposobem na realne odciążenie sądów. Warto postawić pytanie: Dlaczego nie u nas?

Nie zabrakło miejsca na wypowiedzi naszych zagranicznych przyjaciół. Jednym z nich jest John Morijn. Jego wystąpienie zostało wygłoszone w innej rzeczywistości, ale nie ma tylko waloru historycznego. Jest przypomnieniem zagrożeń, które nie przeminęły bezpowrotnie, ale przede wszystkim apelem o nieustającą odpowiedzialność prawników za praworządność.

Na koniec polecam artykuł sędziego w stanie spoczynku z dalekiego Teksasu. John McClellan Marshall stawia uniwersalne pytanie o wpływ technologii na rzeczywistość. W jego rozważaniach nie zabrakło oczywiście odniesień do sztucznej inteligencji i jej wykorzystania w sądach. Ta przyszłość już nadeszła. Obyśmy tego nie przegapili.

Dziękuję, że sięgacie po nasz Kwartalnik.
Tomasz Zawiślak
Zastępca Redaktora Naczelnego

https://www.kwartalnikiustitia.pl/w-co-wierzymy-czego-oczekujemy-i-co-kladziemy-na-stole,12338

13022024

Projekty ustaw reformujące sądownictwo !

Wymiar sprawiedliwości znajduje się w głębokim i strukturalnym kryzysie. Lata 2015-2023 to zapaść sądownictwa. Przed 2015 r. było przeciętnie, w 2023 r. jest tragicznie. Postępowania sądowe trwają coraz dłużej – latami czeka się na uregulowanie spraw majątkowych, rozwód, przyznanie opieki nad dziećmi, podział majątku – w sądach rejonowych sprawy cywilne nieprocesowe trwają nawet 80% dłużej w stosunku do 2015 r. Sprawa gospodarcza w SO trwała w 2015 r. przeciętnie 14, a w 2023 r. 20 miesięcy. Sądy funkcjonują w archaicznym otoczeniu. Podczas gdy na świecie wdraża się rozwiązania z zakresu sztucznej inteligencji, w Polsce akta sądowe są nadal wyłącznie papierowe, a wnoszenie pism w formie elektronicznej jest niemożliwe. Obywatele, którzy muszą komunikować się z sądem według przestarzałych zasad, tracą czas i pieniądze. System jest oderwany od potrzeb obywateli, utrudnia działalność gospodarczą, uporządkowanie ważnych spraw rodzinnych i majątkowych. To narusza ich podstawowe prawo do rozpoznania sprawy przez niezwisły i bezstronny sąd, w rozsądnym terminie.

Politycznie wybierana Krajowa Rada Sądownictwa, polityczna kontrola nad stanowiskami prezesów sądów, upolitycznienie postępowań nominacyjnych, prokuratury i Trybunału Konstytucyjnego przyniosły katastrofalne skutki. Postępowania trwają coraz dłużej, a wydane w nich orzeczenia narażone są na niestabilność, obywatele nie mają zaufania do instytucji sądowych i prawa, pojawia się zjawisko prawnego dualizmu. Naruszane są zobowiązania międzynarodowe Polski wynikające z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz członkostwa w Unii Europejskiej oraz Rady Europy. Rodzi to dotkliwe skutki finansowe, które obciążają wszystkich Polaków: odszkodowania za przewlekłe postępowania, zablokowanie środków unijnych, odszkodowania zasądzane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Szeroka koalicja organizacji pozarządowych oraz prawników połączyła siły i stworzyła wspólną koncepcję tego, jak zbudować nowoczesne sądownictwo i prokuraturę. Jest to pakiet ustaw i rekomendacji towarzyszących, które rozwiązują kluczowe problemy systemu. 

Projekty nie są projektami jakiejkolwiek opcji politycznej, to projekty społeczne, które powstały w ramach działań obywatelskich. Są wkładem środowisk prawniczych skupiających osoby świadome odpowiedzialności za losy kraju w budowanie nowoczesnego państwa prawa stojącego na staży wolności i praw wszystkich swoich obywateli. W ten sposób realizujemy wyzwanie, że rządy prawa to wszystkich sprawa.

Wstępne wersje projektów zostały zaprezentowane podczas Kongresu Prawników Polskich w Gdańsku 24 czerwca 2023r.. 

Prace zakończyły się. Poniżej przedstawiamy treść projektów z uzasadnieniami (pdf do pobrania). Projekty dostępne są również na stronie: 

 https://www.profinfo.pl/spoleczne-projekty-ustaw

Zapraszamy do lektury.

1. projekt ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa

PROJEKT USTAWY O KRS (PDF) do pobrania. 

projekt ustawa krs

Krajowa Rada Sądownictwa (KRS) – jak żaden inny konstytucyjny organ państwa – jest powołana do ochrony niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Zachowanie zaś niezależności sądów i niezawisłości sędziów ma fundamentalne znaczenie dla realizacji prawa każdego do niezależnego, bezstronnego i niezawisłego sądu. Konstytucja, określając skład Krajowej Rady Sądownictwa, wskazuje, że KRS składa się z piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych (w art. 187 ust. 1 pkt 2). Parlament natomiast jest w składzie Rady reprezentowany przez czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów (art. 187 ust. 1 pkt 3). Nie da się zatem zaakceptować z konstytucyjnego punktu widzenia propozycji przeniesienia na organ władzy ustawodawczej kompetencji wyboru sędziów do KRS. Pierwszym celem uchwalonej ustawy jest zatem doprowadzenie do stanu zgodności z Konstytucją zasad wyboru sędziowskich członków KRS.

Drugim celem ustawy jest wyposażenie ukształtowanej na nowo KRS w kompetencje, które umożliwią jej wykonywanie zadań nałożonych przez ustawodawcę konstytucyjnego. Zgodnie z art. 186 ust. 1 Konstytucji Kra‑ jowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezależności sądów i niezawisłościs ędziów. W dotychczasowym modelu ustrojowym nadzór administracyjny nad sądami sprawował Minister Sprawiedliwości. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny, relacje między działalnością administracyjną a sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości i udzielaniem ochrony prawnej muszą być ukształtowane z uwzględnieniem tego, że działalność administracyjna sądów ma charakter służebny względem ich podstawowej działalności, jaką są sprawowanie wymiaru sprawiedliwości i wykonywanie zadań z zakresu ochrony prawnej. Organizacja administracji sądowej i sposób jej funkcjonowania mają tym samym wspierać prawidłowe sprawowanie przez sąd wymiaru sprawiedliwości i wykonywanie zadań z zakresu ochrony prawnej. Kompetencje organów sprawujących nadzór nad działalnością administracyjną sądów nie mogą jednak prowadzić do ingerencji w sprawowanie wymiaru sprawiedliwości i wykonywanie zadań z zakresu ochrony prawnej, zwłaszcza naruszać lub osłabiać niezawisłości sędziow‑ skiej (zob. wyrok TK z 7 listopada 2013 r., sygn. K 31/12, cz. III, pkt 4.3 i przywołane tam orzecznictwo). Powyższe założenia okazały się idealistyczne i ostatnie lata funkcjonowania tego nadzoru dowodzą, że nader często sposób jego sprawowania narusza lub osłabia niezawisłość (odwoływanie prezesów sądów w 2018 r. pod pretekstem wyników pracy, które dobierano wybiórczo, likwidacja wydziałów, których przewodniczącymi były osoby negatywnie oceniane przez ministra, tworzenie specjalnych wydziałów dla „wrażliwych politycznie” spraw, odwoływanie z delegacji sędziów w związku z wydawanymi przez nich orzeczeniami itp.). W tej sytuacji za konieczne należy uznać przekazanie istotnych kompetencji związanych z organizacją funkcjonowania władzy sądowniczej Krajowej Radzie Sądownictwa, gdyż tylko w ten sposób będzie można urzeczywistnić jej funkcję ochrony niezawisłości sędziów i niezależności sądów.

Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa wraz z nową ustawą – Prawo o ustroju sądów powszechnych będą swego rodzaju „nową Konstytucją sądownictwa”, a w założeniu efektem synergii obu ustaw i zaproponowanych w nich rozwiązań ma być przyspieszenie rozpoznawania spraw oraz wzmocnienie niezależności sądów (art. 45 ust. 1 Konstytucji). Uchwalenie nowej ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa jest konieczne dla przywrócenia funkcjonowania w Polsce państwa prawa. Będzie to zarazem nowy rozdział w zakresie budowy nowoczesnego, otwartego na obywateli wymiaru sprawiedliwości.

2. projekt ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych

PROJEKT USTAWY PUSP (PDF) do pobrania.

Projekt usp

Instytucjonalna zapaść, która dotknęła sądownictwo powszechne, jest wynikiem niewydolności oraz nieprzygotowanych nowelizacji, prowadzących do nieprawidłowych rozwiązań legislacyjnych występujących w pięciu podstawowych obszarach: 

  1. usytuowania sądów powszechnych w strukturze organów władzy państwowej,
  2. metod i sposobów zarządzania działalnością tych sądów,
  3. komunikacji między sądami powszechnymi a obywatelami,
  4. pozycji, struktury i zadań samorządu sędziowskiego,
  5. postępowania dyscyplinarnego prowadzonego względem sędziów.

Projekt w swych podstawowych założeniach zmierza do naprawy, przebudowy i modernizacji funkcjonowania sądownictwa powszechnego we wszystkich tych obszarach.

Do głównych celów projektu należą:

  1. zapewnienie rzeczywistej niezależności sądownictwa powszechnego od innych władz i jego odrębności organizacyjnej,
  2. unowocześnienie warunków prowadzenia działalności przez sądy powszechne i usprawnienie ich funkcjonowania, przede wszystkim w zakresie prowadzonych postępowań w sprawach należących do drogi sądowej,
  3. otwarcie sądownictwa powszechnego na obywateli,
  4. zwiększenie wpływu samorządu sędziowskiego na funkcjonowanie sądów powszechnych,
  5. zmiana ustrojowego statusu sędziów sądów powszechnych,
  6. zreformowanie postępowania dyscyplinarnego w sposób zapewniający jego pełną rzetelność i transparentność

Ustawa objęta projektem została podzielona na sześć działów i zawiera trzy załączniki.

Dział I dotyczy sądów powszechnych i obejmuje przepisy ogólne oraz regulacje dotyczące organów sądów, samorządu sędziowskiego, organizacji sądów, koordynatorów działających w sądach okręgowych, monitorowania działalności sądów, środków służących zapewnieniu właściwego urzędowania sądów, rozpatrywania skarg i wniosków, ewaluacji działalności sądów oraz czynności sądów w ogólności.

Dział II odnosi się do sędziów sądów powszechnych i w jego ramach zostały uregulowane zagadnienia związane z powołaniem do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego sądu powszechnego i wyznaczeniem miejsca urzędowania oraz ze statusem sędziego w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku służbowego, przeniesienia i delegowania oraz stanu spoczynku, a ponadto prawa i obowiązki sędziego oraz zasady ponoszenia odpowiedzialności dyscyplinarnej przez sędziów.

Dział III został poświęcony udziałowi obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości przez sądy powszechne.

Dział IV dotyczy referendarzy sądowych, asystentów sędziów, urzędników i innych pracowników sądowych, kuratorów sądowych, biegłych sądów powszechnych, stałych mediatorów w sprawach rozpoznawanych przez sądy powszechne i rejestru mediatorów.

Dział V zawiera przepisy regulujące finansowanie działalności sądów powszechnych.

Dział VI obejmuje przepis końcowy dotyczący wejścia ustawy w życie.

Na proponowany w projekcie model niezależności i odrębności organizacyjnej sądownictwa powszechnego składa się kilka elementów. Osią tego modelu jest rozwiązanie, na mocy którego Krajowa Rada Sądownictwa zostaje włączona w proces zarządzania i organizowania działalności sądów powszechnych w zakresie, w jakim jest to potrzebne do zapewnienia odpowiednich warunków do wykonywania przez te sądy zadań polegających na sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości i wykonywaniu innych czynności związanych z udzielaniem ochrony prawnej. Prowadzi to do ograniczenia kompetencji Ministra Sprawiedliwości w tej dziedzinie, przy pozostawieniu mu jednak istotnych kompetencji, które mogą być wykonywane przez organ władzy wykonawczej. Celem tego jest osiągnięcie stanu odrębności i niezależności sądów powszechnych od innych władz, jak wymaga tego art. 173 Konstytucji, a zarazem stworzenie nowych instytucjonalnych ram koniecznego odziaływania władzy wykonawczej na organizację działania władzy sądowniczej i zapewnienie przez to możliwości współdziałania z sądami i równoważenia ich kompetencji w tej dziedzinie.

3. projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym 

projekt ustawa TK

4. projekt ustawy o Sądzie Najwyższym

PROJEKT USTAWY O SĄDZIE NAJWYŻSZYM (PDF) do pobrania.

Projekt został przedyskutowany i opracowany przez zespół sędziów Izby Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego powołanych na stanowiska przed 2018 rokiem. 

W uzasadnieniu projektu: 

Część rozwiązań prawnych dotyczących sposobu funkcjonowaniaczęść rozwiązań prawnych dotyczących sposobu funkcjonowania Sądu Najwyższego, wywodząca się jeszcze z ustawy o Sądzie Najwyższym z 2002 r., wymaga po upływie 20 lat nowego spojrzenia i modyfikacji w celu stworzenia warunków do sprawniejszej realizacji powierzonych mu konstytucyjnie funkcji, z uwzględnieniem standardów wynikających z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 6 ust. 1 Konwencjii art. 47 akapit drugi Karty praw podstawowych.

Rozwiązania zawarte w ustawie o Sądzie Najwyższym z 2017 r. mimo zaledwie kilkuletniego czasu obowiązywania były wielokrotnie nowelizowane, często z doraźnych przyczyn i w sposób naruszający podstawowe zasady legislacji. W połączeniu z przerwaniem kadencjii upolitycznieniem wyboru sędziowskiej części Krajowej Rady Sądownictwa doprowadziły one do nie mającego historycznego precedensu i wciąż pogłębiającego się kryzysu w funkcjonowaniu polskiego Sądu Najwyższego. Potwierdzeniem tego kryzysu są nie tylko stwierdzone naruszenia zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej i przysługujących stronom postępowań gwarancji w związku z postępowaniami toczącymi się przed Sądem Najwyższym, lecz także stale postępujące wydłużanie się czasu rozpoznawania spraw. Stan ten pociągaza sobą dalece szkodliwe konsekwencje dla obywateli – stron postępowań,wiarygodności Rzeczypospolitej Polskiej jako podmiotu prawa międzynarodowego, gospodarki, a także stabilności obrotu prawnegow ogólności.

Mankamenty ustawy o Sądzie Najwyższym z 2017 r.są na tyle głębokie, że ich usunięcie może nastąpić tylko i wyłącznie przez uchwalenie nowej ustawy. Skorygowania wymaga zwłaszcza myśl przewodnia, która stanowiła swoistą kanwę ustawy o Sądzie Najwyższymz 2017 r., a której treścią było dążenie do zwiększenia podatności Sądu Najwyższego na wpływy ze strony władzy politycznej i ograniczenie jego organizacyjnej i funkcjonalnej niezależności. Konieczne zmiany mają kompleksowy charakter i powinny odnosić się nie tylko do rozwiązań szczegółowych, lecz także do struktury Sądu Najwyższego. Powoduje to,że kolejna nowelizacja obowiązującej ustawy, w powiązaniu z liczbą jej dotychczasowych zmian, prowadziłaby do pogłębienia nieprzejrzystości stanu prawnego i nie odpowiadałaby wymaganiom techniki legislacyjnej.

Nowa ustawa o Sądzie Najwyższym powinna stanowić element szerszego pakietu ustaw reformujących sądownictwo powszechne i administracyjne w celu dostosowania obecnych wadliwych rozwiązań ustrojowych do wymagań wynikających z zasad i wartości konstytucyjnych oraz zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej określonych w art. 19 ust. 1 akapit 2 Traktatu o Unii Europejskiej, art. 6 ust. 1 Konwencjii art. 47 akapit drugi Karty praw podstawowych.

Należy zadbać o to, aby projekty te były ze sobą spójne zarówno w płaszczyźnie konkretnych rozwiązań, jak i siatki pojęciowej. Odnosi się to w szczególności do relacji między ustawą o Sądzie Najwyższym i ustawą regulującą ustrój sądów powszechnych, ponieważ ustawa o Sądzie Najwyższym nie stanowi regulacji całościowej, odsyłając w zakresie nieunormowanym do przepisów ustawy normującej ustrój sądów powszechnych.

Pouczenia sądowe w sprawach nieletnich

Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia" udostępnia Państwu pouczenia sądowe w sprawach nieletnich.

Dokumenty zostały opracowane przez Zespół ds. Prawa Cywilnego.

Udostępniamy je nieodpłatnie na zasadzie licencji Creative Commons - Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne (CC BY-NC). Oznacza to, że wszystkie zainteresowane osoby mogą nieodpłatnie korzystać z nich korzystać, jednak nie do celów komercyjnych.

Pouczenie dla nieletniego

Pouczenie dla pokrzywdzonego

Pouczenie dla rodzica

Raport IUSTITII o statystykach wymiaru sprawiedliwości

Iustitia największe stowarzyszenie sędziowskie, opracowało raport na temat sprawności postepowania sądowego „Obietnice a rzeczywistość. Statystyki sądów rejonowych po pięciu latach reform. 2015-2020”. Raport jest wynikiem pracy zespołu interdyscyplinarnego, składającego się z sędziów oraz niezależnego eksperta.

„Potrzeba opracowania raportu  powstała, gdyż Ministerstwo  Sprawiedliwości przez prawie  dwa lata nie przedstawiało danych statycznych dotyczących sytuacji w sądach, a przedstawione później dane były cząstkowe i nie pozwalały na rzetelną i rzeczywistą ocenę sytuacji w sądownictwie.” – podaje Sędzia Urszula Żółtak koordynująca prace Zespołu.

Co wynika z raportu?

Obywatel dłużej czeka na rozpoznanie sprawy przez  sąd. 

W sprawie cywilnej procesowej czas trwania postępowania sądowego wzrósł  z 10,3 miesiąca w 2015 r. do 14,8 miesięcy w 2020 r.  (o ok. 44%), w sprawie cywilnej nieprocesowej z 5,5 miesiąca w 2015 r. do 10,5 miesięcy w 2020 r.  (o ok. 91%), w sprawie z prawa pracy z 8,4 miesiąca w 2015 r. do 10,7 miesięcy w 2020 r.  (o ok. 28%), w sprawie rodzinnej z 5,8 miesiąca w 2015 r. do 8,0  miesięcy w 2020 r.  (o ok. 38%), w sprawie  gospodarczej z 13,5 miesiąca w 2015 r. do 17,6 miesięcy w 2020 r.  (o ok. 30%).

„W okresie 2015-2020  spadła ogólna liczba sędziów. Obecnie w Polsce jest  ok. 10 000 sędziów, natomiast pod koniec 2020 r. liczba wakatów sędziowskich wynosiła ok. 1 000, czyli prawie 10%.  Jest to spowodowane  wadliwą polityką kadrową ministra sprawiedliwości (zamrożeniem od 2016 r. wolnych etatów sędziowskich, delegacji do MS i KSSiP), zmianami  legislacyjnymi dotyczących wymiaru sprawiedliwości (powoływaniami na stanowiska sędziowskie  przez neokrs, ograniczeniem możliwości pracy przez sędziów po osiągnięciu stanu spoczynku) oraz zmniejszeniem prestiżu i zainteresowaniem KSSiP.” – podaje sędzia Urszula Żółtak.  W raporcie czytamy, że systematycznie wzrasta liczba spraw wpływających do sądów z  około 14 mln w  2015 r.  do prawie  17 mln w  2019 r.

 „Zbyt niska liczba sędziów względem liczby spraw wpływających do sądów, powoduje,  że  zwiększa się obciążenie pracą sędziów.  Dodatkowo do  sądów trafiają sprawy wymagające większego nakładu pracy (np. sprawy dotyczące kredytów frankowych).  Przy dużym wpływie spraw do sądów nie ma możliwości, aby sędzia wszystkie sprawy kończył na bieżąco.  Sprawy niezakończone w jednym roku,  przechodzą na kolejny rok.  W ten sposób powstają  zaległości. Jeżeli taki stan trwa kilka lat, zaległości te systematycznie, co roku wzrastają.”  - wyjaśnia  sędzia Urszula Żółtak. 

całość raportu dostępna jest tutaj (pdf)

zobacz też nasz drugi raport (pdf)

Raport IUSTITII o wymiarze sprawiedliwości w czasie COVID-19

Zespół badawczy Iustitii zbadał funkcjonowanie sądów w czasie pandemii. Na ankietę odpowiedziało prawie 400 sędziów. Autorzy przeanalizowali dodatkowo regulacje i wytyczne oraz skonfrontowali je z praktyką. Raport pokazał praktyczne aspekty organizacji pracy sędziów w czasie pandemii koronawirusa. Zdiagnozowano próby wyjścia naprzeciw potrzebom uczestników postępowań sądowych.

Ponieważ w pracy zdalnej kluczową rolę odgrywa informatyzacja, głównie ten obszar był przedmiotem analiz autorów raportu. Zdiagnozowane problemy pokazują, z jakimi trudnościami technicznymi i organizacyjnymi zmierzają się sędziowie. Problemy z informatyzacją przekładają się na mniej elastyczną reakcję sądownictwa na potrzeby klientów wymiaru sprawiedliwości wywołane pandemią. Choć wydawać się mogło, że pandemia stała się szansą na przyspieszenie informatyzacji, to nie widać perspektywy na istotne zmiany, które realnie by zwiększyły efektywność sądów.

Autorzy przedstawili innowacyjną perspektywę, która zakłada że rzeczywistość ukształtowana przez nowe nawyki i umiejętności, powinna przełożyć się na lepsze wykorzystanie systemów informatycznych po zakończeniu pandemii. Aby tak się stało konieczne jest skorzystanie z obecnych doświadczeń. Autorzy przedstawili rekomendacje, dzięki którym dzisiaj zdobyta przez pracowników wymiaru sprawiedliwości wiedza powinna być wykorzystana w planach cyfryzacji sądownictwa.

całość raportu dostępna jest tutaj: raport_covid.pdf

zobacz też nasz drugi raport (pdf) 

IUSTITIA - projekt ustawy o przywracaniu praworządności

UZASADNIENIE DO PROJEKTU USTAWY o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw

w przedmiocie dostosowania przepisów ustawowych do standardów określonych w orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz w orzeczeniach Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego,  dotyczących gwarancji odrębności i niezależności władzy sądowniczej od innych władz państwowych, w tym;

  • gwarancji niezależności Krajowej Rady Sądownictwa od organów władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej w procedurze powoływania sędziów;
  • zapewnienia niezależności, bezstronności oraz prawa do obrony w ramach systemu odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów.

projekt ustawy (pdf)

uzasadnienie projektu ustawy (pdf)

38 numer Kwartalnika Iustitii (4/2019)

Prezentujemy 38 numer Kwartalnika Iustitii, w którym m.in:

Na dobry początek / For a good start

Temat numeru / In The Spotlight

Prawo cywilne / Civil Law

Prawo ustrojowe / Systemic Law

Sądy w Europie / Courts in Europe

Ważne pytania / Important Questions

Raport Iustitii: Wymiar sprawiedliwości pod presją. Lata 2015-2019.

4 LATA UDERZANIA W POLSKICH SĘDZIÓW I PROKURATORÓW. RAPORT STOWARZYSZENIA SĘDZIÓW POLSKICH „IUSTITIA” WE WSPÓŁPRACY ZE STOWARZYSZENIEM PROKURATORÓW LEX SUPER OMNIA

Raport sporządzony przez pięciu sędziów i jednego prokuratora przedstawia na 214 stronach skalę represji wobec polskich sędziów i prokuratorów w latach 2015 – 2019, czyli w okresie wprowadzania tzw. reform sądownictwa przez obecną władzę. Publikacja podzielona jest na 2 części: pierwszą dotyczącą sędziów oraz drugą dotyczącą prokuratorów.

W części pierwszej omówione są szczegółowo przypadki wpływania na 34 sędziów poprzez represje o charakterze twardym – czyli działania podejmowane przez rzeczników powołanych przez Ministra Zbigniewa Ziobrę: Piotra Schaba, Michała Lasotę oraz Przemysława Radzika.  Są to rozmaite czynności wyjaśniające lub wszczęte postępowania dyscyplinarne w związku z działalnością orzeczniczą i pozaorzeczniczą sędziów. Opisane są tutaj również przypadki represji o charakterze miękkim w stosunku do 25 sędziów – min. szkalowanie, przenoszenia do innych wydziałów, wszczynanie postępowań karnych przez prokuraturę, likwidacja wydziału, pozbawienie funkcji. 

W drugiej części możemy przeczytać o represjach, które dotknęły prokuratorów, którzy z rozmaitych powodów nie spodobali się obecnej władzy – czy to za wyrażane opinie, czy to za działania nie pomyśli dominującej dziś opcji politycznej. Na liście prokuratorów zdegradowanych do jednostek niższego szczebla znalazło się aż 99 osób. 

Raport dostępny jest tutaj (pdf - wersja polska).

37 numer Kwartalnika Iustitii (3/2019)

Przed Wami trzeci numer Kwartalnika w 2019 r. A w nim m.in:

Na dobry początek / For a good start

Temat numeru / In The Spotlight

Prawo karne / Criminal Law

Prawo ustrojowe / Systemic Law

Przegląd wydarzeń / Highlights

Varia / Miscellany

Sędziowie pod presją – raport o metodach szykanowania przez władzę niezależnych sędziów (2019)

Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” opracowało kompleksowy raport, opisujący wszystkie przypadki represji władz wobec niezależnych polskich sędziów. W raporcie opisano różnego rodzaju działania, jakie zostały już podjęte, wobec dwudziestu jeden polskich sędziów.

Metody działania rzeczników dyscyplinarnych Piotra Schaba, Michała Lasoty i Przemysława Radzika, których na tych stanowiskach obsadził Zbigniew Ziobro, pokazują, że na ich celowniku znaleźli się sędziowie broniący niezależności sądownictwa – komentuje prezes Iustitii prof. Krystian Markiewicz.

Najnowszym wydarzeniem, które wskazuje na polityczne podłoże działań nominowanych przez Zbigniewa Ziobrę prezesów, jest niedawna decyzja prezesa warszawskiego sądu Macieja Mitery, powołanego na tę funkcję przez Zbigniewa Ziobrę dotycząca sędziego Łukasza Bilińskiego. Sędzia Łukasz Biliński rozpoznawał sprawy dotyczące uczestników obywatelskich manifestacji, wyrażających sprzeciw wobec polityki obecnego rządu, także w obszarze wymiaru sprawiedliwości. Wyroki uniewinniające demonstrantów, wydawane przez tego sędziego, spotykały się z krytyką ważnych polityków partii rządzącej. Prezes Maciej Mitera z dniem 1 lipca br. przeniósł sędziego Bilińskiego, jako jedynego sędziego wydziału karnego, do wydziału rodzinnego.

Publikacja raportu zbiega się z wizytą w Polsce prezesa Amerykańskiego Stowarzyszenia Prawników (The American Bar Association) Boba Carlsona. Mam nadzieję, że nasze amerykańskie koleżanki i koledzy będą wskazywać polskim władzom, że tylko niezależne sądownictwo może gwarantować dobre relacje ekonomiczne między naszymi krajami – mówi prezes Iustitii.

Całość raportu dostępna jest tutaj (pdf) 

errata raportu w związku z działaniami wobec sędziego Łukasza Bilińskiego (pdf)

36 numer Kwartalnika Iustitii (2/2019)

Przed Wami drugi numer Kwartalnika w 2019 r. A w nim m.in:

- "Miszczowie i Mistrzowie polskiego sądownictwa" - Krysttiana Markiewicza;

- relacja z II Kongresu Prawników Polskich;

- "Wykorzystanie w procesie cywilnym badań fokusowych nad świadomością i postawami społecznymi wobec prawa – zarys problemu" - Mateusz Wiktor Golak

- Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 8.2.2017 r., III KK 226/16 - Łukasz Breguła

- Czy Konstytucja jest potrzebna do wymierzania sprawiedliwości? - Piotr Tuleja

- Opinia prawna w sprawie przedmiotowego i podmiotowego zakresu postanowienia NSA z 25.9.2018 r. (II GW 22/18) o wstrzymaniu wykonania uchwały KRS z 24.8.2018 r. - Andrzej Jakubecki

- "Wokanda luksemburska. Trudna sztuka autoprezentacji, czyli o tym, jak organ podający się za KRS walczy o ponowne otwarcie ustnego etapu postępowania przed TSUE przez pryzmat wypowiedzi członków tego organu" - Joanna Hetnarowicz-Sikora

- Zjednoczeni wokół wartości, którym wspólnie służymy wywiad z adw. Mikołajem Pietrzakiem

- Forum Współpracy Sędziów – podsumowanie dwóch lat działalności - Bartłomiej Starosta

Więcej szczegółów dostępnych jest tutaj: link do publikacji.

35 numer Kwartalnika Iustitii (1/2019)

Przed Wami pierwszy numer Kwartalnika w 2019 r. A w nim m.in:

- artykuł K. Kovacs i K.L. Scheppele pt. „Delikatna natura niezależności sędziowskiej. Nauka z przypadku Węgry i Polska vs. Unia Europejska”. Tekst został pierwotnie opublikowany w czasopiśmie „Communist and Post-Communist Studies” („Legal Change in Post-Communist States: Contradictions and Explanations”, Nr 51/2018).

- artykuł K. Kremisa, który powinien szczególnie zainteresować sędziów cywilistów. Autor sięgnął po skomplikowane zagadnienie statusu administratora hipoteki w toku egzekucji z nieruchomości, przedstawiając je w sposób wszechstronny, uporządkowany i przystępny. Jest to bardzo ciekawy przykład twórczego spotkania teorii z praktyką.

- K. Szary szeroko przedstawiła kompetencje referendarza w postępowaniu karnym, które w codziennej praktyce wymiaru sprawiedliwości są coraz istotniejsze. Niewątpliwą zaletą tej pracy jest praktyczne spojrzenie na wymienione zagadnienie, a także formułowanie na tym tle propozycji zmian w KPK.

- P. Głogowski zajął się, niezmiennie bardzo interesującym sędziów, zagadnieniem odmowy powołania na urząd sędziego przez Prezydenta RP.

- opinia prawna M. Florczak-Wątor i S. Patyry, z której wynika, że procedury konkursowe zakończone niedawnymi nominacjami do Sądu Najwyższego są dotknięte nieważnością.

Więcej szczegółów dostępnych jest tutaj: link do publikacji.