Jesteśmy niezależnym, apolitycznym i samorządnym stowarzyszeniem polskich sędziów.
Naszą główną misją jest obrona wolności i praw obywatelskich, fundamentu demokratycznej Polski, należącej do Unii Europejskiej.
Działamy od ponad 25 lat, w tym w międzynarodowych organizacjach sędziowskich Skupiamy ponad 3 500 sędziów, najwięcej w Polsce.

Relacja ze spotkania EAJ w Gdańsku

            W dniach 15 i 16 maja 2015 r. odbyło się kolejne spotkanie sędziów reprezentujących stowarzyszenia należące do Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów. Po raz drugi gospodarzem tego corocznego spotkania była Polska. Goście zgromadzili się w Hotelu Gdańsk położonym nad Motławą. Swoją obecnością zaszczyciła nas także Prezes Światowej Unii Sędziów Pani Cristina Crespo.

            Pierwszego dnia spotkanie otworzył wiceprezes EAJ Jose Igreja Matos z Portugalii, albowiem przewodniczący Pan Christophe Regnard z Francji z powodu choroby był nieobecny. Po oficjalnych powitaniach przystąpiono do zatwierdzenia protokołu spotkania z Foz Iguasu i odczytania raportów z działalności władz stowarzyszenia za okres od ostatniego spotkania w listopadzie 2014r. w Brazylii. Europejskie Stowarzyszenie Sędziów powołało grupy robocze, których przewodniczący na kolejnych spotkaniach referują stan prowadzonych prac.

            Pierwszą grupą jest „Ways to Brussels” zajmująca się aktualnie reformami dotyczącymi Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, domniemaniem niewinności i instytucją Prokuratora Europejskiego. Przewodniczącym tej grupy jest Pan Paul Schneiderhan z Niemiec. Na spotkaniu wskazał, iż w kwestiach związanych z powołaniem instytucji Prokuratora Europejskiego, najważniejsze obecnie jest określenie sposobu funkcjonowania tego urzędu. Obecnie kraje Unii Europejskiej wydają się skłaniać ku temu, aby każdy z krajów desygnował prokuratora powołanego i sprawującego funkcję  na podstawie lokalnego prawa. Stwarza to zagrożenie uzależnienia urzędu Prokuratora Europejskiego od różnorodnych poziomów niezależności prokuratorów w poszczególnych państwach członkowskich. Problemem jest także to, że nie wszystkie kraje EAJ są częścią  Unii Europejskiej.  Wskazywano na przewlekłość procesów w Trybunale Sprawiedliwości i konieczność zareagowania na ten fakt. Raport w sprawie postępu prac nad reformą Trybunału Sprawiedliwości ma być przygotowany i zaprezentowany podczas spotkania w Barcelonie (4-8 października 2015r.).

            Druga grupa robocza zajmuje się analizą aktualnej sytuacji w wymiarze sprawiedliwości w krajach członkowskich. Obecnie problemy pojawiają się na Ukrainie, gdzie wizytę złożyli przedstawiciele EAJ analizując kwestie związane z wprowadzeniem lustracji sędziów. Celem tych uregulowań jest usunięcie z urzędu sędziów mogących stanowić zagrożenie dla obecnie panującej władzy. Decyzja o lustracji takiego sędziego podejmowana jest przez Ministra Sprawiedliwości na podstawie informacji uzyskanych przez instytucję będącą zależną w swojej działalności od rządzących. 

            Korzystając z udziału rzecznika prasowego „Iustitii” Barbary Zawiszy, Prezes Stowarzyszenia Sędziów Ukrainy Pan Jewtuszenko, mógł wypowiedzieć się w lokalnych mediach na temat sytuacji na Ukrainie. Głos w sprawie Ukrainy zabrał również Gerhard Reisner – dotychczasowy przewodniczący EAJ, wskazując na pospieszne uchwalenie przepisów dotyczących lustracji i polityczny charakter tych przepisów dążących do „czystki” wśród sędziów.

            Głos zabrała także delegatka z Albanii (pani Hoxa), która stwierdziła, iż podobna sytuacja miała miejsce w jej kraju, gdzie sędziowie poddawani byli procesom lustracyjnym, jednak wielu z nich odwołało się do Trybunału Konstytucyjnego i wygrało sprawę. W związku z powyższym Ukraina poprosiła o pomoc EAJ w walce o niezawisłość sędziowską, czego efektem było przyjęcie rezolucji w sprawie Ukrainy. 

            Przedstawiciel Belgijskiego Stowarzyszenia Sędziów zwrócił uwagę na brak dostatecznego finansowania wymiaru sprawiedliwości w jego państwie. W kwietniu 2014 r. rząd belgijski przyjął plan restrukturyzacji sądownictwa poprzez likwidację okręgów sądowych z 27 do 12, przesunięcia sędziów oraz personelu pomocniczego oraz zwiększenie obowiązków przy jednoczesnym zmniejszeniu finansowania sądownictwa. Służyć to miało intensywniejszej kontroli nad sądownictwem przez rządzących. Wobec powyższego Stowarzyszenie Sędziów Belgijskich poprosiło o skierowanie listu do premiera przez EAJ wskazującego na nieprawidłowości w działaniu wobec wymiaru sprawiedliwości w Belgii.

            Gehrard Reissner wskazał, iż EAJ wielokrotnie już wypowiadało się w kwestii konieczności zapewnienia sędziom dostatecznych warunków pracy, tak aby mogli w sposób niezawisły sprawować swój urząd, co tyczyło się również odpowiedniej ilości finansów kierowanych do wymiaru sprawiedliwości.

            Ze strony polskiego stowarzyszenia "Iustitia" głos zabrał Łukasz Piebiak i zaproponował przystąpienie EAJ do toczącego się przed Trybunałem Konstytucyjnym procesu jako Amicus Curiae. Wyjaśnił, że przez ostatnie cztery lata sukcesywnie wzrasta nadzór administracyjny Ministra Sprawiedliwości nad sądami. W lutym tego roku, ostatnia reforma umożliwiła Ministrowi Sprawiedliwości wgląd w akta poszczególnych spraw sądowych, która to kompetencja może być także delegowana innym urzędnikom. Stwarza to zagrożenie dla niezawisłej pracy sądów i nie może budzić wątpliwości fakt, iż dane osobowe zawarte w aktach sprawy, nie mogą być przedmiotem kontroli administracyjnej Ministra Sprawiedliwości.

            Przedstawiciele stowarzyszeń niemieckiego (L. Juennemann) i angielskiego (L. Mckay, M. Blake) wyrazili obawy co do przystąpienia EAJ do toczącego się procesu. Ostatecznie uznano, iż wystarczające w tej sprawie będzie wydanie oświadczenia przez EAJ.

            Z kolei głos zabrał delegat stowarzyszenia tureckiego i poinformował, iż mija rok odkąd w Turcji zaczęły się procesy polityków podejrzanych o korupcję. W konsekwencji wielu sędziów zostało przeniesionych w inne rejony Turcji a dwóch z nich aresztowano razem z czterema prokuratorami prowadzącymi sprawy związane ze szmuglowaniem broni dla syryjskich rebeliantów. Sędziowie prowadzący sprawy zostali usunięci z urzędu a rząd przejął kontrolę nad Krajową Radą Sądownictwa. Szwajcarski sędzia (Pan Stadelmann) zaproponował przemyślenie strategii jaką mogłoby podjąć EAJ, skoro dotychczasowe napominania tureckiego rządu nie przyniosły żadnych rezultatów.

            Sprawę niemiecką omówił Lothar Juennemann a dotyczyła ona wynagrodzenia sędziów, które określane jest przez prawo. Sędziowie nie mają prawa do strajku, ale wysokość tego wynagrodzenia można kwestionować przed sądem administracyjnym, który  wprawdzie nie może zmienić prawa, ale orzec o jego niekonstytucyjności, co miało miejsce w dniu 5 maja 2015r. Trybunał Konstytucyjny wskazał w jaki sposób powinno być obliczane wynagrodzenie sędziów. Ma się na nie składać pięć kryteriów: znaczna różnica między wynagrodzeniem sędziów i prokuratorów a średnim miesięcznym wynagrodzeniem w gospodarce, relacja do siły nabywczej pieniądza oraz stosunek wynagrodzenia sędziego do tego, które płacone jest w reszcie landów albo w relacji do poziomu wynagrodzeń urzędników federalnych.

            Przewodniczący zebrania Jose Igreja Matos wskazał, iż co roku prowadzony jest monitoring działalności stowarzyszeń. Do dnia obrad jedynie 19 z 44 stowarzyszeń przedstawiło taki raport. Wypełnienie ankiety jest obowiązkowe dla wszystkich 83 krajów Światowej Unii Sędziów. Grupa Iberoamerykańska w ogóle nie złożyła takich raportów, a grupa reszty świata – ANAO przesłała tylko kilka. Obecna na zebraniu Przewodnicząca Światowej Unii Sędziów Pani Cristina Crespo powiedziała, że taki monitoring jest szansą dla IAJ na właściwe ukierunkowanie swojej działalności.

            Włoski delegat poprosił o pomoc EAJ w dążeniach sędziów włoskich do zredukowania obciążenia pracą i zmniejszenia zakresu jurysdykcji sadów. Wiele kategorii spraw mogłoby być przekazane innym instytucjom, odciążając w ten sposób sądownictwo. Włoskie sądownictwo jest najbardziej przeciążone w Europie mimo, iż włoscy sędziowie załatwiają najwięcej spraw. Rząd stwierdził, że to sędziowie są winni przewlekaniu procesów i zredukował wakacje sądowe, podczas gdy zwykłe przeniesienia części spraw do innych urzędów zmniejszyłoby obciążenie pracą. Poważnym problemem jest brak określenia pensum i tego co nazwać można właściwym obciążeniem. Powołano wprawdzie komisję techniczną dla określenia pensum, która wystosowała szereg wniosków, jednak nie przyniosły one na razie spodziewanego efektu i nie zostały wdrożone.

            Dalszą część spotkania zajęły kwestie związane z najbliższą działalnością IAJ, takie jak zbliżająca się konferencja w 2016 r. w Rio na temat ochrony środowiska naturalnego, procedura uaktualnienia Universal Charter of Judges (1999) and Judges' Charter in Europe (1993), które to akcje są koordynowane przez przewodniczącego EAJ Christopha Regnarda – nieobecnego na spotkaniu w Gdańsku. 

            IAJ zajęło się nadto programem „sędziowie przeciw korupcji” i odpowiedzialnym z ramienia EAJ za ten projekt został Pan Jose Igreja Matos, który oświadczył, że w niektórych regionach świata korupcja jest poważnym problemem i społeczeństwo postrzega sędziów jako skorumpowanych, z czym Unia Sędziów powinna walczyć. Nie jest łatwo zmierzyć się z negatywną wizją sądownictwa z uwagi na skromne fundusze naszej organizacji. Takie podmioty jak IBA (International Bar Association) albo OECD mają większe możliwości i należałoby skorzystać z możliwości wymiany doświadczeń z tymi instytucjami. Możliwości IAJ kończą się na próbach zorganizowania szkoleń, ćwiczeń lub konferencji, a każde działanie ingerujące w lokalny system musi odbywać się za zgodą krajowego stowarzyszenia. Regionami najbardziej zagrożonymi korupcją są Południowa Ameryka, Azja, Afryka, ale nie ma takiej potrzeby interwencji w Europie. Zaproponowano opracowanie pewnych wskazówek przez EAJ co do możliwości zwalczania korupcji, które następnie przekazano by krajom potrzebującym np. Nikaragui czy Peru.

            Następnego dnia przystąpiono do dyskusji na temat raportu o sytuacji wymiaru sprawiedliwości w Europie. Bazą dla tego opracowania były ankiety wypełniane przez poszczególne stowarzyszenia i składające się z trzech części: niezawisłość, finanse oraz struktura i działalność stowarzyszenia. Wysnuto wnioski o zazwyczaj niewystarczającym budżecie oraz powiązaniach pomiędzy wynagrodzeniami i korupcją, jakkolwiek trudno określić, co można nazwać wystarczającym wynagrodzeniem.

            Owocami pracy grupy tematycznej było, oprócz wspomnianej powyżej rezolucji w sprawie  Ukrainy, listu do rządu Belgii oraz oświadczenia w sprawie dostępu polskiego Ministra Sprawiedliwości do akt sądowych, także list do władz Czarnogóry w sprawie wynagrodzeń sędziowskich. W sprawie Turcji postanowiono, że skoro dotychczasowe metody – rezolucje, listy i oświadczenia - nie przyniosły pożądanego efektu, to zaproponowano zainteresowanie problemem i zaangażowanie Tureckiej Rady Adwokackiej oraz zwrócenie się przez krajowe stowarzyszenia do mediów i nagłośnienie sytuacji w Turcji w lokalnych mediach.

            W tym miejscu można wskazać, iż SSP Iustitia wykonała ten apel i w dniu 7 czerwca 2015 r. pojawił się w mediach list kierowany do władz tureckich z prośbą o zaprzestanie aresztowań i przeniesień sędziów i prokuratorów w związku z prowadzonymi sprawami korupcyjnymi.

            Podobne stanowisko zaprezentował także Gerhard Reissner w swoim wystąpieniu, kładąc nacisk na zdecydowany sprzeciw EAJ wobec zachowania władz tureckich. Powinny zostać także przedsięwzięte konkretne kroki do zorganizowania spotkania EAJ z przedstawicielami Parlamentu Europejskiego celem przedyskutowania sytuacji w Turcji.  Zatem inicjatywą EAJ w sprawie Turcji będzie zorganizowanie konferencji prasowej przez EAJ, informacje w mediach poszczególnych krajowych stowarzyszeń, spotkanie z przedstawicielami Parlamentu Europejskiego oraz kontakt z instytucjami europejskimi.

            Podczas spotkania przyjęto także dokument grupy roboczej „Way to Brussles” na temat domniemania niewinności oraz rezolucję w sprawie aresztowanych dwóch tureckich sędziów.   

            Obrady zakończono prezentacją przyszłych spotkań w Barcelonie i Izraelu.

 

Dorota Marszałkowska

 

Drukuj   E-mail