Zarząd Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia" zwraca się do Krajowej Rady Sądownictwa jako organu powołanego do ochrony niezawisłości sędziowskiej o podjęcie działań w związku z zamiarem zastosowania w wymiarze sprawiedliwości przepisów ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz.U. z 2011 r., nr 185, poz.1092). O takich planach świadczy skierowanie w dniu 6 października 2011 r. przez Zastępcę Dyrektora Biura Ministra Sprawiedliwości pisma do Prezesów i Dyrektorów Sądów Apelacyjnych, w którym polecił przygotowanie kierowanych przez nich jednostek do wdrożenia przepisów ww. ustawy.
Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej w art. 1 określa, iż znajduje ona zastosowanie do kontroli działalności organów administracji rządowej, urzędów je obsługujących, jednostek im podległych lub przez nie nadzorowanych. Ponadto zgodnie z art. 2 przepisy ustawy stosuje się do kontroli działalności organów samorządu terytorialnego w sprawach dotyczących wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej oraz do innych podmiotów je wykonujących, w zakresie, w jakim zadania te są finansowane z budżetu państwa.
Wskazana ustawa nie przewiduje, że na jej podstawie mogą być kontrolowane sądy, a rozwiązanie takie należałoby uznać za niekonstytucyjne. Zgodnie bowiem z art. 10 Konstytucji ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. Art. 173 ustawy zasadniczej stanowi, iż sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz, w żadnym razie nie są administracją rządową.
Interpretowanie przez urzędników Ministerstwa Sprawiedliwości prawa w taki sposób, aby uznać sądy za administrację rządową, jest kolejnym przykładem działań mających na celu obniżenie rangi sądów i pełne uzależnienie ich od władzy wykonawczej.
Powyższa uchwała wiąże się z dwoma pismami, jakie zostały sporządzone przez przedstawicieli władzy wykonawczej.
Pierwsze, z 27 września 2011 r., pochodzące od Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, a adresowane go wszystkich Ministrów - Kierownicy urzędów centralnych i urzędów wojewódzkich, brzmiało następująco:
"Uprzejmie informuję, że ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej została opublikowana w Dzienniku Ustaw z dnia 6 września 2011 r. Tym samy, proces legislacyjny dotyczący tego istotnego i oczekiwanego przez środowisko kontrolerów aktu prawnego dobiegł końca.
Zgodnie z przepisami tej ustawy, wchodzi ona w życie 1 stycznia 2012 r. Dlatego też zwracam się do Państwa o podjęcie działań mających na celu właściwe przygotowanie kierowanych przez Państwa urzędów do wdrożenia przepisów tej ustawy tak, aby jej przepisy mogły być prawidłowo wykonywane.
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów wesprze ministerstwa w tym działaniu, natomiast Panie i Panów Ministrów uprzejmie proszę o udzielenie wsparcia urzędom podległym i nadzorowanym. Pana Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, zgodnie z właściwością, uprzejmie proszę o wsparcie służb kontrolnych w urzędach wojewódzkich.
Chciałbym także zauważyć, że uchwalenie ustawy i okres przygotowań do jej wdrożenia zbiega się w czasie z rozpoczynającym się szkoleniem centralnym dotyczącym doskonalenia zarządzania komórkami kontroli, skierowanym do kierujących tymi komórkami w ministerstwach oraz urzędach wojewódzkich i centralnych. Będzie to dobra okazja, aby dodatkowo wzmocnić kompetencje kontroli w administracji rządowej również w aspekcie zarządzania i zapewnienia stosownych standardów.
Wyrażam przekonanie, że wszystkie ww. podejmowane działania będą służyły dalszej profesjonalizacji służb kontroli i wzrostowi jej efektywności, przyczyniając się do budowy sprawnego i efektywnego Państwa.
(Tomasz Arabski)"
Pismo to nie budziłoby naszego niepokoju, ani nawet zainteresowania jako niedotyczące władzy sądowniczej, ale oto, jak interpretuje je Zastępca Dyrektora Biura Ministra Sprawiedliwości, zwracając się w dniu 6 października br. do wszystkich Prezesów i Dyrektorów Sądów Apelacyjnych:
"W załączeniu przekazuję pismo z dnia 27 września 2011 r. Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Pana Tomasza Arabskiego, dotyczące wchodzącej w życie w dniu 01.01.2012 r. ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej, która określa m. in. zasady i tryb przeprowadzania kontroli działalności organów administracji rządowej, urzędów je obsługujących lub stanowiących ich aparat pomocniczy oraz jednostek organizacyjnych podległych tym organom lub przez nie nadzorowanych.
Jednocześnie proszę o podjęcie działań mających na celu właściwe przygotowanie Państwa jednostek do wdrożenia przepisów ww. ustawy, jak również o poinformowanie w tym zakresie jednostek organizacyjnych Państwu podległych i przez Państwa nadzorowanych.
z poważaniem
(Anna Suska-Baranowska)"
Próba zaliczenia sądów powszechnych do administracji rządowej, wbrew konstytucyjnemu podziałowi władzy, spowodowała reakcję Zarządu "Iustitii" w postaci zamieszczonej wyżej uchwały, adresowanej do organu powołanego do ochrony niezawisłości sądów.
Na podstawie ww. przepisów nie są podejmowane próby kontrolowania sądów administracyjnych ani Sądu Najwyższego - pismo skierowano tylko do sądów powszechnych.