„To, co jest prawdą we wszystkich nieszczęściach tego świata, jest prawdą także o zarazie. Pozwala człowiekowi wznieść się ponad siebie samego”
/Albert Camus, „Dżuma”/
Straszliwy czas, którego obecnie doświadczamy wraz z pandemią koronawirusa, przynosi żmudne wyzwania dla tych, którzy są pracownikami wymiaru sprawiedliwości. Rozszerzenie się na cały świat kryzysu Covid-19 skonfrontowało nas, po raz kolejny w naszej historii, z wieczną kruchością ludzkości.
Międzynarodowe Stowarzyszenie Sędziów (IAJ) reprezentuje stowarzyszenia z 92 krajów z pięciu kontynentów. Globalny wymiar naszej organizacji stawia przed nami szczególne zobowiązanie do przypomnienia poważnych obowiązków sędziów w odniesieniu do tej pandemii.
Na poziomie strukturalnym, wykonywanie ustaw kryzysowych uchwalonych przez władze narodowe musi być starannie nadzorowane przez sądownictwo. Te wyzwania wymagają konfrontacji z normalnymi zasadami demokratycznych rządów, praw człowieka i praworządności. We wszystkich krajach, które zdecydowały się wprowadzić ograniczenia regulacji konstytucyjnych, umniejszanie roli sądownictwa wystąpi w sposób nieunikniony.
„Ceną wolności jest wieczne czuwanie”; słynne zdanie przypisywane Thomasowi Jeffersonowi zyskało w naszych czasach nowe znaczenie.
Z tych względów, rządy państw nie powinny mieć dążenia, aby postrzegać obecny kryzys jako sposobność by zrewidować podstawową rolę niezależnego sądownictwa jako strażników praw człowieka i wolności obywatelskich.
Należy także wyraźnie zaznaczyć, że kwarantanna wymuszona przez epidemię Covid-19 wywołała destrukcyjne skutki dla aktywności sądów. Przez poszczególne kraje, wysiłki aby spowolnić rozprzestrzenianie się wirusa Covid-19 potężnie wpłynęły na funkcjonowanie systemów wymiaru sprawiedliwości. Większość rozpraw sądowych zostało, albo zostanie, nieuchronnie odwołana, a nawet sparaliżowana.
Zasady Prowadzenia Postępowań Sądowych z Bangalore podkreślają, że „sędzia musi akceptować osobiste ograniczenia, które mogą być odczuwane jako ciężary przez przeciętnego obywatela oraz powinien czynić to z ochotą i dobrowolnie”. To jest właśnie aktualna sytuacja i to powinien być akceptowany obowiązek dla każdego sędziego, by być w gotowości do służenia obywatelom w poczuciu służby publicznej. Cokolwiek nastąpi, sędziowie będą kontynuować służbę dla wszystkich obywateli, kiedykolwiek pilna decyzja musi być podjęta, bądź pilne rozstrzygnięcie wydane. Ma to w szczególności zastosowanie w sprawach, które dotyczą praw podstawowych lub ochrony najbardziej wrażliwych członków naszego społeczeństwa, szczególnie osób starszych, ale także przykładowo ofiar przemocy domowej poddanych obecnie większemu zagrożeniu przez zamknięcie w domach oraz w ogólności, wszystkich, którzy tego potrzebują.
Poeta John Donne napisał niegdyś: „Żaden człowiek nie jest samotną wyspą, każdy stanowi ułomek kontynentu, część lądu”. Międzynarodowe Stowarzyszenie Sędziów, całkowicie apolityczna organizacja, zostało zbudowane na fundamentalnej zasadzie solidarności , zarówno pomiędzy sędziami oraz względem współobywateli.
To jest właściwa wiadomość w tych trudnych czasach, w jakich przyszło nam żyć.
Jose Igreja Matos
(Pierwszy Wiceprezydent Międzynarodowego Stowarzyszenia Sędziów,
Prezydent Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów)