Sprawozdanie z realizacji projektu „Edukacja prawna młodzieży” w roku szkolnym 2016/2017

Wrocław, 21 lipca 2017 r.

 

Sprawozdanie z realizacji projektu „Edukacja prawna młodzieży” 

w roku szkolnym 2016/2017

 

Od grudnia 2016 r. do czerwca 2017 r. Stowarzyszenie Sędziów Polskich IUSTITIA Oddział we Wrocławiu, w porozumieniu z Urzędem Miejskim Wrocławia (Departament Edukacji, Wydział Gimnazjów i Szkół Ponadgimnazjalnych, Dział Projektów Edukacyjnych) i Oddziałem Dolnośląskim Krajowej Izby Doradców Podatkowych prowadziło akcję „Edukacja prawna młodzieży we Wrocławiu”.   Była to IV edycja tego projektu.

Realizacja projektu mieści się w statutowych zadaniach Stowarzyszenia, do których należy w szczególności urzeczywistnianie zasad demokratycznego państwa prawnego, umacnianie niezależności sądów i niezawisłości sędziów oraz troska o ich autorytet, dążenie do pełnej realizacji praw człowieka i wolności obywatelskich, a także budowanie pozytywnego wizerunku sędziów i sądów. 

Zajęcia odbyły się w 7 szkołach ponadpodstawowych wskazanych przez Urząd Miejski Wrocławia:- 

- Gimnazjum nr 6, al. Pracy 24, 53-232 Wrocław

- Gimnazjum nr 18, ul. Kłodnicka 36, 54-218 Wrocław

- Gimnazjum nr 24, ul. Przybyszewskiego 59, 51-151 Wrocław

- XXX Liceum Ogólnokształcące z Zespołu Szkół nr 6, ul. Nowodworska 70, 54-438 Wrocław

- XIV Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół nr 14, ul. Brucknera 10, 51-410 Wrocław,  

- Technikum nr 3 w Zespole Szkół nr 18, ul. Młodych Techników 58, 53-645 Wrocław, 

- Technikum nr 12 w Zespole Szkół nr 23, ul. Dawida 9, 50-527 Wrocław,

Ponadto program był realizowany w 3 szkołach ponadpodstawowych, które bezpośrednio zgłosiły się do Stowarzyszenia:

1. Liceum Ogólnokształcące nr IX, ul. Piotra Skargi 31, 50-082 Wrocław

2. Gimnazjum nr 14, ul. Hugona Kołłątaja 1-6, 50-002 Wrocław

3. Gimnazjum nr 30 u. Jantarowa 5, Wrocław

 

 W każdej ze szkół lekcje odbyły się z co najmniej 3 klasami, 4 – 5 razy w miesiącu.

Zajęcia prowadzili sędziowie Sądu Okręgowego we Wrocławiu oraz sądów rejonowych okręgu wrocławskiego (łącznie 16 sędziów), a także doradcy podatkowi lekcje z prawa podatkowego w liceach ogólnokształcących.

Wszystkie osoby zaangażowane w akcję pracowały nieodpłatnie.

Program zajęć obejmował podstawową wiedzę o pozycji ustrojowej sędziów i sądów, a także o prawie cywilnym, prawie karnym, prawie rodzinnym oraz zagadnieniach prawnych związanych z internetem. Podstawowy cykl składał się z 4 lekcji. Dodatkowo w liceach ogólnokształcących odbywały się lekcje z prawa podatkowego. 

Program został oparty na programie udostępnionym przez Oddział Śląski SSP IUSTITIA, a także poradniku prawnym dla młodzieży „Apteczka prawna – Lex bez łez” przygotowanym pod kierunkiem Oddziału Śląskiego SSP IUSTITIA. Aktualne informacje na temat tej publikacji na stronie https://www.facebook.com/apteczkaprawna.

 

Na lekcjach omawiano takie zagadnienia jak:

- korzystanie z zasobów internetu: pobieranie filmów, muzyki itp., odpowiedzialność za naruszenie praw autorskich („piractwo”),

- udostępnianie danych własnych i osób trzecich, dobra osobiste i odpowiedzialność za ich naruszenie,

- zawieranie umów przez internet (sklepy internetowe, serwisy aukcyjne),

- podstawowe zasady uczestnictwa w obrocie cywilnoprawnym,

- podstawowe zasady dziedziczenia,

- czynności prawne (w tym forma czynności prawnych i skutki jej niezachowania),

- podstawowe zasady zawierania i wykonywania umów najczęściej występujących w obrocie prawnym oraz odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy (w tym prawa konsumenta),

- odpowiedzialność za czyny niedozwolone,

- podstawowe zasady odpowiedzialności karnej (w tym wiek jako kryterium),

- wykroczenie a przestępstwo (różnice, zasady odpowiedzialności),

- wpływ odurzenia (alkoholem lub narkotykami) na odpowiedzialność karną,

- zagrożenia wynikające z przynależności do różnego rodzaju nieformalnych grup (np. kibice drużyn piłkarskich),

- reakcja na cudze przestępstwa (źle pojmowana lojalność, pomoc w ukrywaniu cudzych przestępstw, jako źródła odpowiedzialności karnej),

- dziecko - jego prawa i obowiązki w rodzinie czy władza rodzicielska jest władzą absolutną?),

- funkcjonowanie dziecka w rodzinie patologicznej (jak można pomóc sobie lub innemu dziecku z takiej rodziny?),

- dziecko jako małoletni rodzic (ustalenie ojcostwa, uznanie ojcostwa, alimenty, adopcja, rodzicielstwo zastępcze),

- odpowiedzialność dziecka w świetle ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (obowiązek szkolny, narkotyki, internet, przemoc, alkohol, czyn karalny).

Lekcje miały charakter otwarty. Ich przebieg zależał od koncepcji prowadzącego i zaangażowania uczniów. Prelegenci byli nastawieni na interakcję z młodzieżą. Ich celem było przekazywanie praktycznej wiedzy w interesujący, przystępny sposób, przy użyciu dużej ilości przykładów i odniesień do praktyki. Niejednokrotnie zdarzało się, iż uczniowie zostawali po lekcjach i kontynuowali dyskusję. 

Podobnie jak w poprzednich latach spotykaliśmy się z bardzo pozytywnym opiniami zarówno młodzieży, jak i nauczycieli.

Szkołom, w których prowadzone były lekcje, a które wcześniej nie zakupiły Apteczki Prawnej, przekazaliśmy nieodpłatnie po kilkadziesiąt (40-50) egzemplarzy ze środków własnych Oddziału we Wrocławiu Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” oraz przekazanych nam nieodpłatnie przez Oddział Dolnośląski Krajowej Izby Doradców Podatkowych. 

W ubiegłym roku szkolnym trwała również współpraca sędziów Wojskowego Sądu Garnizonowego we Wrocławiu, pod kierunkiem Wiceprezesa tego Sądu, z Gimnazjum nr 19 im. Zbigniewa Herberta we Wrocławiu, która obejmowała edukacyjne spotkania sędziów z uczniami. 

Ponadto w pierwszym półroczu, pod kierunkiem sędziego karnisty, który opracował ramowy scenariusz, dotyczący przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, została zorganizowana inscenizacja rozprawy karnej z udziałem uczniów XIII LO, którzy wcielili się w role poszczególnych uczestników procesu. Zaangażowanych było ok. 18 uczniów, którzy bardzo kreatywnie i interesująco ww. scenariusz rozwinęli, świetnie się przygotowali, dzięki czemu inscenizacja wypadła niezwykle realistycznie i profesjonalnie. Dowiedzieli się ciekawych rzeczy o sądownictwie powszechnym i procedurze karnej. Dotyczyła ona przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Do Sądu Okręgowego we Wrocławiu, gdzie była ona przedstawiana w dniu 16 grudnia 2016 r. przybyło kilkudziesięciu uczniów wraz z nauczycielami. 

 

Druga inscenizacja została przygotowana pod kierunkiem tego samego sędziego oraz 8 uczniów XIII LO dotyczyła stalkingu oraz dotykała kwestii umieszczania, naruszających dobra osobiste, treści w przestrzeni internetowej. Zrealizowano ją i zarejestrowano w studiu radiowymi, a jej emisja odbyła się w Radio Wrocław w ramach audycji Katarzyny Górnej – Drzewosz w dniu 15 marca 2017 r., to jest Dniu Edukacji Prawnej, ogłoszonym przez Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia”. Program ten obejmował również dyskusję z udziałem uczniów oraz sędziego na temat wymiaru sprawiedliwości, ze szczególnym uwzględnieniem procesu karnego, jego uczestników oraz pracy sędziów.

 

W obchody Dnia Edukacji Prawnej wpisała się również debata młodzieży pt. Czy sądy są potrzebne?, zorganizowana przez Stowarzyszenie, a objęta patronatem Pana Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu, która odbyła się w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu w dniu 15 marca 2017 r. W debacie udział wzięło udział ok 90 osób. Byli to uczniowie w szczególności z 7 szkół ponadgimnazjalnych: 

- Liceum Ogólnokształcącego nr XIII we Wrocławiu

- Liceum Ogólnokształcącego nr IX  we Wrocławiu

- Liceum Ogólnokształcącego nr XV we Wrocławiu

- Liceum Ogólnokształcącego nr II we Wrocławiu

- Technikum nr 1 we Wrocławiu

- Technikum nr 15 we Wrocławiu

- Liceum Ogólnokształcącego nr I 

 

Młodzież dyskutowała na następujące tematy:

1. Do czego społeczeństwu, również dzieciom i młodzieży, potrzebne są sądy?  Jakie one powinny być?

2. Świat bez sądów i sędziów – totalna fikcja, czy realna przyszłość?

3. Niezależne sądy? Niezawiśli sędziowie? Od kogo i od czego? - czyli o gwarancjach i granicach konstytucyjnych zasad. 

4. Czy wyrok zgodny z prawem jest zawsze sprawiedliwy? – czyli o zasadzie dura lex sed lex oraz o literze i duchu prawa.

5. Dlaczego Polacy nie maja zaufania do sądów i sędziów? Co zrobić, aby to zmienić?

6. Sąd sądem, ale sprawiedliwość musi być po naszej stronie, czyli o stereotypach dotyczących stosunku Polaków do sądów i sprawiedliwości.

7. Czy Państwo, które nie prowadzi edukacji prawnej społeczeństwa, powinno powoływać się na zasadę „nieznajomość prawa szkodzi”?

8. Czy wszystkie spory muszą kończyć się w sądzie? – czyli o tym, dlaczego do naszych sądów trafia corocznie kilkanaście milionów spraw oraz o przeszkodach w rozwoju mediacji w Polsce. 

Dyskusję prowadzili oraz wzięli w niej udział sędziowie, członkowie Stowarzyszenia.

Trwała ona ok. 2 godziny, a najwięcej miejsca poświęcono kwestii zaufania społeczeństwa do sądów i sędziów, miejsca i znaczenia sądów w życiu społecznym, niezależności sędziów i niezawisłego sądownictwa. Dyskusja dotyczyła też pozasądowych sposobów rozwiązywania sporów, w szczególności problemów w rozwoju mediacji w Polsce – w tej części gościnnie wzięła udział Koordynator ds. mediacji Sądu Okręgowego we Wrocławiu. 

Wnioski

Mając na uwadze zainteresowanie szkół, w tym przede wszystkim uczniów biorących udział w zajęciach, niewątpliwie istnieje potrzeba kontynuowania akcji edukacyjnej. Ze swojej strony, Oddział we Wrocławiu Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”, deklaruje chęć i gotowość do dalszej współpracy.  Zespół edukacyjny realizujący projekt jest w stanie poprowadzić zajęcia w przyszłym roku szkolnym w rozmiarze nie mniejszym niż w bieżącym roku. 

 

Dziękując za ten dobry i owocny rok szkolny,

 

Z poważaniem,

SSR Urszula Wicińska

koordynator projektu