Sprawozdanie z realizacji projektu „Edukacja prawna młodzieży we Wrocławiu” w roku szkolnym 2015/2016

Od listopada 2015 r. do maja 2016 r. Stowarzyszenie Sędziów Polskich IUSTITIA Oddział we Wrocławiu, w porozumieniu z Urzędem Miejskim Wrocławia (Departament Edukacji, Wydział Gimnazjów i Szkół Ponadgimnazjalnych, Dział Projektów Edukacyjnych) i Oddziałem Dolnośląskim Krajowej Izby Doradców Podatkowych prowadziło akcję „Edukacja prawna młodzieży we Wrocławiu”. 

 

Była to trzecia edycja tego projektu.

 

Realizacja projektu mieści się w statutowych zadaniach Stowarzyszenia, do których należy m.in. urzeczywistnianie zasad demokratycznego państwa prawnego, umacnianie niezależności sądów i niezawisłości sędziów oraz troska o ich autorytet, dążenie do pełnej realizacji praw człowieka i wolności obywatelskich, a także budowanie pozytywnego wizerunku sędziów i sądów. 

 

W dniu 24.10.2015 r. doszło do zawarcia porozumienia między Gminą Wrocław, a Oddziałem Śląskim SSP IUSTITIA w Katowicach i Oddziałem SSP IUSTITIA we Wrocławiu w którym strony zadeklarowały współpracę mającą na celu popularyzowanie wiedzy o prawie oraz wzmacnianie autorytetu sądów i sędziów wśród uczniów publicznych szkół ponadpodstawowych na terenie Wrocławia. Gmina Wrocław oświadczyła, iż jest organem prowadzącym 21 gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, które  zadeklarowały chęć prowadzenia edukacji prawnej uczniów w roku szkolnym 2015/2016, w szczególności w oparciu o scenariusze dostępne na stronie www.iustitia.pl/wroclaw. Scenariusze te zostały przygotowane na podstawie poradnika prawnego dla młodzieży „Apteczka prawna – Lex bez łez” przygotowanego pod kierunkiem Oddziału Śląskiego SSP IUSTITIA. Na stronie https://www.facebook.com/apteczkaprawna można znaleźć najwięcej aktualnych informacji na temat tej publikacji.

W październiku 2015 r. odbył się cykl szkoleń z podstaw prawa dla nauczycieli WOS zorganizowany przez Oddział SSP IUSTITIA we Wrocławiu we współpracy z Urzędem Miejskim Wrocławia. Cykl obejmował 4 szkolenia, w czasie których prezentowano ww. scenariusze lekcji. Nauczyciele WOS z ww. szkół wzięli udział w tych szkoleniach. 

Dzięki wsparciu finansowemu Gminy Wrocław 21 szkół zakupiło ww. książki do swoich bibliotek. 

Szkołom, w których prowadzone były lekcje, a które nie zakupiły Apteczki Prawnej przekazaliśmy nieodpłatnie po ok. 50 egzemplarzy ze środków własnych oraz przekazanych nam nieodpłatnie przez Oddział Dolnośląski Krajowej Izby Doradców Podatkowych (w sumie kilkaset sztuk). 

 

Zajęcia odbyły się w 6 szkołach ponadpodstawowych wskazanych przez Urząd Miejski Wrocławia:

1. Zespół Szkół nr 11 - Gimnazjum Integracyjne nr 50, ul. Grochowa 36-38, 53-424 Wrocław

2. Liceum Ogólnokształcące nr VII, ul. Krucza 49,,53-410 Wrocław

3. Gimnazjum Nr 17, ul. Ślężna 2-24, 53-302 Wrocław

4. Gimnazjum nr 16, ul. Jemiołowa 57, 53-426 Wrocław

5. Liceum Ogólnokształcące nr X, ul. Piesza 1,51-109 Wrocław

6. Liceum Ogólnokształcące nr I, ul. Poniatowskiego 9, 50-326 Wrocław

 

Ponadto program był realizowany 3 szkołach ponadpodstawowych wybranych przez Oddział SSP IUSTITIA we Wrocławiu:

1. Liceum Ogólnokształcące nr IX, ul. Piotra Skargi 31, 50-082 Wrocław

2. Liceum Ogólnokształcące nr XIII, ul. Józefa Haukego – Bosaka 33–37, 50-447 Wrocław

3. Gimnazjum nr 14, ul. Hugona Kołłątaja 1-6, 50-002 Wrocław

 

W każdej ze szkół lekcje odbyły się z co najmniej 3 klasami.

 

Zajęcia prowadzili członkowie Stowarzyszenia:

- SSA Janusz Kaspryszyn (SA we Wrocławiu)

- SSO Agata Regulska (SO we Wrocławiu)

- SSO Witold Firkowicz (SO we Wrocławiu)

- SSO Katarzyna Wręczycka (SO we Wrocławiu) 

- SSO Wojciech Łukowski (SO we Wrocławiu)

- SSR Małgorzata Iwaszuk (SR dla Wrocławia – Fabrycznej)

- SSR Agnieszka Golińska (SR dla Wrocławia – Fabrycznej)

- SSR Urszula Wicińska (SR w Środzie Śląskiej)

- SSR Paweł Pośpiech (SR w Wołowie)

- SSR Tomasz Paprocki (SR w Wołowie)

- SSR Tomasz Klimko (SR dla Wrocławia - Fabrycznej)

- SSR Anna Statkiewicz (SR dla Wrocławia - Śródmieścia)

- SSR Tomasz Zawiślak (SR dla Wrocławia – Śródmieścia) 

- SSR Joanna Grzanka – Michór (SR w Środzie Śląskiej).

 

Zajęcia prowadziło także 4 sędziów niezrzeszonych:

- SSO Krystyna Batra (SO we Wrocławia)

- SSR Sylwia Krajewska (SR dla Wrocławia - Śródmieścia)

- SSR Paweł Kwiatkowski (SR dla Wrocławia - Śródmieścia)

- SSR Barbara Chmielowska (SR dla Wrocławia – Fabrycznej).

 

Zajęcia z prawa podatkowego w liceach ogólnokształcących prowadzili doradcy podatkowi.

 

Wszystkie osoby zaangażowane w akcję pracowały nieodpłatnie.

 

Program zajęć obejmował podstawową wiedzę o pozycji ustrojowej sędziów i sądów, a także o prawie cywilnym, prawie karnym, prawie rodzinnym oraz zagadnieniach prawnych związanych z internetem. Podstawowy cykl składał się z 4 lekcji. Dodatkowo w liceach ogólnokształcących odbywały się lekcje z prawa podatkowego. Program został oparty na dokumencie udostępnionym przez Oddział Śląski SSP IUSTITIA.

   

Na lekcjach omawiano takie zagadnienia jak:

- korzystanie z zasobów internetu: pobieranie filmów, muzyki itp., odpowiedzialność za naruszenie praw autorskich („piractwo”)

- udostępnianie danych własnych i osób trzecich, dobra osobiste i odpowiedzialność za ich naruszenie

- zawieranie umów przez internet (sklepy internetowe, serwisy aukcyjne)

- podstawowe zasady uczestnictwa w obrocie cywilnoprawnym 

- podstawowe zasady dziedziczenia

- czynności prawne (w tym forma czynności prawnych i skutki jej niezachowania)

- podstawowe zasady zawierania i wykonywania umów najczęściej występujących w obrocie prawnym oraz odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy (w tym prawa konsumenta)

- odpowiedzialność za czyny niedozwolone

- podstawowe zasady odpowiedzialności karnej (w tym wiek jako kryterium)

- wykroczenie a przestępstwo (różnice, zasady odpowiedzialności)

- wpływ odurzenia (alkoholem lub narkotykami) na odpowiedzialność karną

- zagrożenia wynikające z przynależności do różnego rodzaju nieformalnych grup (np. kibice drużyn piłkarskich)

- reakcja na cudze przestępstwa (źle pojmowana lojalność, pomoc w ukrywaniu cudzych przestępstw, jako źródła odpowiedzialności karnej)

- dziecko - jego prawa i obowiązki w rodzinie czy władza rodzicielska jest władzą absolutną?)

- funkcjonowanie dziecka w rodzinie patologicznej (jak można pomóc sobie lub innemu dziecku z takiej rodziny?)

- dziecko jako małoletni rodzic (ustalenie ojcostwa, uznanie ojcostwa, alimenty, adopcja, rodzicielstwo zastępcze)

- odpowiedzialność dziecka w świetle ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (obowiązek szkolny, narkotyki, internet, przemoc, alkohol, czyn karalny)  

Lekcje miały charakter otwarty. Ich przebieg zależał od koncepcji prowadzącego i zaangażowania uczniów. Prelegenci byli nastawieni na interakcję z młodzieżą. Ich celem było przekazywanie praktycznej wiedzy w interesujący, przystępny sposób, przy użyciu dużej ilości przykładów i odniesień do praktyki. Niejednokrotnie zdarzało się, iż uczniowie zostawali po lekcjach i kontynuowali dyskusję. 

Podobnie jak w poprzednich latach spotykaliśmy się z bardzo pozytywnym opiniami zarówno młodzieży, jak i nauczycieli.

 

Bardzo istotną częścią projektu edukacyjnego były działania podejmowane przez sędziów Wojskowego Sądu Garnizonowego we Wrocławiu: Pawła Piwkowskiego, Magdalenę Bieganowska, Dominika Kamińskiego, pod kierunkiem Wiceprezesa tego Sądu Michała Rogowskiego, w ramach patronatu nad Gimnazjum nr 19 im. Zbigniewa Herberta we Wrocławiu. Obejmowały one wielokrotne spotkania sędziów z uczniami (przynajmniej dwa razy w miesiącu - w sumie z 11 klasami), z rodzicami, a także przygotowania do inscenizacji rozprawy sądowej (odbędzie się w roku szkolnym 2016/2017). Planowane są dalsze lekcje z klasą medialno-prawną oraz konkurs wiedzy prawnej dla uczniów. 

 

W dniu 23.05.2016 r. w ramach obchodów Dnia Wymiaru Sprawiedliwości w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu odbyła się debata Debata w SO we Wrocławiu pt. „Czy sądy są potrzebne?” Organizatorami debaty byli SSP IUSTITIA oraz Prezes SO we Wrocławiu, przy wsparciu Pana Bartosza Kickiego z Wrocławskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli. 

W debacie uczestniczyło ok. 80-90 uczniów wraz z opiekunami z 6 wrocławskich szkół średnich (LO nr I, LO nr II, LO nr IV, LO nr IX, LO nr XV, Zespół Szkół Teleinformatycznych i Elektronicznych we Wrocławiu), przedstawiciele środowiska sędziowskiego (Wiceprezes SO we Wrocławiu Marcin Sosiński; SSO Katarzyna Wręczycka), prokuratorskiego (Prokurator Okręgowy we Wrocławiu Bogdan Wrzesiński), adwokackiego (członek NRA adw. Andrzej Malicki), radcowskiego (Wicedziekan Rady OIRP we Wrocławiu r.pr. Tomasz Scheffler). 

Debata trwała ok. 2 godziny. Najwięcej miejsca poświęcono kwestii zaufania społeczeństwa do sądów i sędziów. Uczniowie wskazywali na konieczność organizowania akcji informacyjnych skierowanych do społeczeństwa, w tym w szkołach, sądach (m.in. w formie udziału w rozprawach), konieczność zwiększenia udziału czynnika społecznego w funkcjonowaniu sądów, tak by społeczeństwo nie odbierało ich jako struktury obcej, zamkniętej, tajemniczej. Dyskusja dotyczyła też pozasądowych sposobów rozwiązywania sporów, w szczególności problemów w rozwoju mediacji w Polsce. Bardzo wiele wypowiedzi dotyczyło sprawiedliwości, czym ona jest, czy można mówić o specyficznym podejściu Polaków do sprawiedliwości, a także co jest ważniejsze: litera, czy duch prawa.

Uzupełnieniem debaty była dyskusja z udziałem wyróżniających się uczniów oraz przedstawicieli SSP IUSTITIA w Radiu Wrocław prowadzona przez red. Katarzynę Górną - Drzewosz. Audycja pt. „Czym jest sprawiedliwość” została wyemitowana w dniu 25.05.2016 r. w ramach cyklu „Wymiana młodzieży”.

 

Rozpoczęły się prace nad inscenizacją rozprawy z udziałem uczniów LO nr XIII we Wrocławiu. Inscenizacja planowana jest jesienią 2016 r. 

 

Dodatkowo członkowie Oddziału SSP IUSTITIA we Wrocławiu poprowadzili lekcje z podstaw prawa w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu dla uczniów następujących szkół:

- Szkoła Podstawowa nr 47 przy ul. Januszowickiej 35-37 we Wrocławiu (jedna klasa; przekazaliśmy Szkole nieodpłatnie 30 sztuk Apteczki Prawnej),

- Gimnazjum nr 40 przy ul. Morelowskiego 43 we Wrocławiu (jedna klasa; przekazaliśmy Szkole  nieodpłatnie 30 sztuk Apteczki Prawnej),

- Gimnazjum nr 30 przy ul. Jantarowej 5 we Wrocławiu (dwie klasy; lekcja prowadzona przez dwóch sędziów dotycząca odpowiedzialności karnej i cywilnej z tytułu naruszenia dóbr osobistych w internecie; przekazaliśmy Szkole nieodpłatnie 50 sztuk Apteczki Prawnej).