Sprawozdanie z realizacji projektu "Edukacja prawna młodzieży we Wrocławiu" w roku szkolnym 2014/2015

Od 10 października 2014 r. do 27 maja 2015 r. Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” Oddział we Wrocławiu, w porozumieniu z Urzędem Miejskim Wrocławia (Departament Edukacji, Wydział Gimnazjów i Szkół Ponadgimnazjalnych, Dział Projektów Edukacyjnych), prowadziło  akcję „Edukacja prawna młodzieży we Wrocławiu”. 

Była to druga edycja tego projektu. Nawiązaniem do poprzedniej edycji była wizyta uczniów z Gimnazjum nr 19 im. Zbigniewa Herberta we Wrocławiu w Wojskowym Sądzie Garnizonowym we Wrocławiu w dniu 24 marca 2015 r. Gimnazjum to w ubiegłym roku uczestniczyło w projekcie, a obecnie należy do Sieci Szkół Patronackich Oddziału SSP "Iustitia" we Wrocławiu. Do Sądu przybyła grupa ok. 30 gimnazjalistów. Uczestniczyli oni w inscenizacji rozprawy przygotowanej przez Wiceprezesa WSG we Wrocławiu Michała Rogowskiego.

Zajęcia odbyły się w 8 szkołach ponadpodstawowych wskazanych przez Urząd Miejski:

  • Gimnazjum nr 12 - Zespół Szkół Nr 24 (ul. Pawła Eluarda 51-55),
  • Gimnazjum nr 24 (ul. Stanisława Przybyszewskiego 59),
  • Gimnazjum nr 13 (ul. Mikołaja Reja 3),
  • Gimnazjum nr 25 (ul. Orzechowa 62a),
  • Gimnazjum nr 9 (ul. Sarbinowska 10),
  • Lotnicze Zakłady Naukowe (ul. Kiełczowska 43),
  • Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych (ul. Stanisława Worcella 3),
  • Liceum Ogólnokształcące nr XXX - Zespół Szkół Integracyjnych nr 6  (ul. Nowodworska 70-82).

Ponadto program był realizowany w Liceum Ogólnokształcącym nr 1 przy ul. Poniatowskiego 9. 

W każdej ze szkół zostały wytypowane 3 klasy.

Zajęcia prowadzili członkowie Stowarzyszenia:

  • SSA Janusz Kaspryszyn (SA we Wrocławiu),
  • SSO Agata Regulska (SO we Wrocławiu),
  • SSO Witold Firkowicz (SO we Wrocławiu),
  • SSO Katarzyna Wręczycka (SO we Wrocławiu), 
  • SSR Małgorzata Iwaszuk (SR dla Wrocławia – Fabrycznej),
  • SSR Justyna Szurgacz – Ślęzak (SR dla Wrocławia – Krzyków),
  • SSR Agnieszka Golińska (SR dla Wrocławia – Fabrycznej),
  • SSR Urszula Wicińska (SR w Środzie Śląskiej),
  • SSR Paweł Pośpiech (SR w Środzie Śląskiej, Zamiejscowy Wydział Karny w Wołowie),
  • SSR Tomasz Paprocki (SR w Środzie Śląskiej, Zamiejscowy Wydział Karny w Wołowie),
  • SSR Tomasz Klimko (SR dla Wrocławia-Fabrycznej),
  • SSR Anna Statkiewicz ( SR dla Wrocławia-Śródmieścia),
  • SSR Tomasz Zawiślak (SR dla Wrocławia-Śródmieścia). 

Zajęcia prowadziły także 2 osoby niezrzeszone:

  • SSR Sylwia Krajewska (SR dla Wrocławia - Śródmieścia).
  • SSR Paweł Kwiatkowski (SR dla Wrocławia - Śródmieścia).

Wszyscy sędziowie zaangażowani w akcję pracowali nieodpłatnie (wolontariat).

Realizacja projektu mieści się w statutowych zadaniach Stowarzyszenia, do których należy m.in. urzeczywistnianie zasad demokratycznego państwa prawnego, umacnianie niezależności sądów i niezawisłości sędziów oraz troska o ich autorytet, dążenie do pełnej realizacji praw człowieka i wolności obywatelskich, a także budowanie pozytywnego wizerunku sędziów i sądów. 

Program zajęć obejmował podstawową wiedzę o pozycji ustrojowej sędziów i sądów, a także o prawie cywilnym, prawie karnym, prawie rodzinnym oraz zagadnieniach prawnych związanych z internetem. Cykl składał się z 4 lekcji. Program został oparty na dokumencie udostępnionym przez Oddział Śląski SSP „Iustitia”.

   

Na lekcjach omawiano takie zagadnienia jak:

  • korzystanie z zasobów internetu: pobieranie filmów, muzyki itp., odpowiedzialność za naruszenie praw autorskich („piractwo”)
  • udostępnianie danych własnych i osób trzecich, dobra osobiste i odpowiedzialność za ich naruszenie
  • zawieranie umów przez internet (sklepy internetowe, serwisy aukcyjne)
  • podstawowe zasady uczestnictwa w obrocie cywilnoprawnym 
  • podstawowe zasady dziedziczenia
  • czynności prawne (w tym forma czynności prawnych i skutki jej niezachowania)
  • podstawowe zasady zawierania i wykonywania umów najczęściej występujących w obrocie prawnym oraz odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy (w tym prawa konsumenta)
  • odpowiedzialność za czyny niedozwolone
  • podstawowe zasady odpowiedzialności karnej (w tym wiek jako kryterium)
  • wykroczenie a przestępstwo (różnice, zasady odpowiedzialności)
  • wpływ odurzenia (alkoholem lub narkotykami) na odpowiedzialność karną
  • zagrożenia wynikające z przynależności do różnego rodzaju nieformalnych grup (np. kibice drużyn piłkarskich)
  • reakcja na cudze przestępstwa (źle pojmowana lojalność, pomoc w ukrywaniu cudzych przestępstw, jako źródła odpowiedzialności karnej)
  • dziecko - jego prawa i obowiązki w rodzinie czy władza rodzicielska jest władzą absolutną?)
  • funkcjonowanie dziecka w rodzinie patologicznej (jak można pomóc sobie lub innemu dziecku z takiej rodziny?)
  • dziecko jako małoletni rodzic (ustalenie ojcostwa, uznanie ojcostwa, alimenty, adopcja, rodzicielstwo zastępcze)
  • odpowiedzialność dziecka w świetle ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (obowiązek szkolny, narkotyki, internet, przemoc, alkohol, czyn karalny)  

Lekcje miały charakter otwarty. Ich przebieg zależał od koncepcji prowadzącego i zaangażowania uczniów. Prelegenci byli nastawieni na interakcję z młodzieżą. Zależało nam na przekazywaniu praktycznej wiedzy w interesujący, przystępny sposób. Stąd duża ilość przykładów i odniesień do praktyki. Niejednokrotnie zdarzało się, iż uczniowie zostawali po lekcjach i kontynuowali dyskusję. 

Tylko w jednej ze szkół uczniowie mieli wcześniej lekcje z podstaw prawa. Był to Zespół Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych. W pozostałych szkołach uczniowie wykazywali się pewną  wiedzą w zakresie obrotu prawnego w internecie. Co do pozostałych dziedzin było znacznie gorzej. 

Podobnie jak w poprzednim roku spotykaliśmy się z bardzo pozytywnym opiniami zarówno młodzieży, jak i nauczycieli.

W pierwszych 4 szkołach uczniowie uczestniczący w projekcie otrzymali od nas nieodpłatnie książkę pt. "Apteczka prawna - Lex bez łez". W sumie rozdaliśmy ok. 300 egzemplarzy.

Dzieło to powstało z inicjatywy i pod kierunkiem Śląskiego Oddziału SSP „IUSTITIA”. Jest wynikiem współpracy z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, Oddziałem Śląskim Krajowej Izby Doradców Podatkowych, Polską Izbą Ubezpieczeń, zaprzyjaźnionymi sędziami oraz Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach. 

Dzięki tym osobom i instytucjom powstał unikalny poradnik prawny dla młodzieży, który jednak z powodzeniem może służyć także dorosłym. Został napisany przystępnym, często potocznym językiem. Jego forma i układ znacząco odbiegają od tradycyjnych podręczników prawniczych. Porusza zagadnienia z wielu dziedzin prawa, w tym szeroko pojętego prawa cywilnego, karnego, a nawet podatkowego. Wskazuje jak należy zachowywać się przed sądem i jakie jest znaczenie takich konstytucyjnych wartości jak niezawisłość sędziowska, czy niezależność sądownictwa. Wszystko to jednak w prosty sposób, przy użyciu wielu obrazowych przykładów. 

Na stronie https://www.facebook.com/apteczkaprawna można znaleźć najwięcej aktualnych informacji na temat Apteczki.

Zostaliśmy zaproszeni do udziału w VIII Kongresie Prawa Oświatowego, który odbył się w dniach 4-5.12.2014 r. we Wrocławiu. W dniu 4.12.2014 r. SSR Tomasz Zawiślak wygłosił referat pt. „Edukacja prawna uczniów”.

W dniu 8.05.2015 r. w budynku Sądu Okręgowego we Wrocławiu przy ul. Sądowej 1, w pięknej, zabytkowej sali, odbyła się inscenizacja rozprawy karnej przygotowana przez uczniów Gimnazjum nr 9 im. św. Jadwigi Śląskiej pod kierunkiem SSR Pawła Pośpiecha, który opracował ramowy scenariusz, dotyczący przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. 

Do Sądu przybyło ok. 90 uczniów wraz z nauczycielami, wśród których była  Wicedyrektor Krzysztofa Głazowska. 

Uczniowie bardzo kreatywnie i interesująco ww. scenariusz rozwinęli, świetnie się przygotowali, dzięki czemu inscenizacja wypadła niezwykle realistycznie i profesjonalnie. Dowiedzieli się ciekawych rzeczy o sądownictwie powszechnym i procedurze karnej. Dodatkowo inscenizacja służyła przeciwdziałaniu uzależnieniom.   

Niewątpliwie istnieje potrzeba kontynuowania akcji edukacyjnej. Zespół edukacyjny liczy 15 osób. Przemyślenia wymaga formuła naboru szkół uczestniczących w projekcie. Zainteresowanie naszą akcją roście, o czym świadczy coraz większa liczba wniosków szkół, w tym  o włączenie do Sieci Szkół Patronackich. Potrzeby są olbrzymie.

Rozważamy poszerzenie ilości szkół objętych akcją edukacyjną do 10, przy jednoczesnym pozostawieniu pewnej puli, co do której Stowarzyszenie będzie prowadziło nabór we własnym zakresie.