Szkolenia

Informacja o konferencji o biegłych sądowych

W najnowszym numerze Kwartalnika Stowarzyszenia Sędziów "Iustitia" (nr 2/2015) ukazało się obszerne sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej "Rola biegłego w postępowaniu sadowym".

Dla członków SSP "Iustitia" jest ono dostępne pod adresem: www.kwartalnikiustitia.pl/sprawozdanie-z-ogolnopolskiej-konferencji-naukowej-rola-bieglego-w-postepowaniu-sadowym-wroclaw-24-4-2014-r,7669 (konieczne jest zarejestrowanie się; informacje na stronie www.kwartalnikiustitia.pl)

Konferencja została zorganizowana przez Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” Oddział we Wrocławiu przy pomocy Katedry Prawa Gospodarczego Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu oraz Zakładu Postępowania Cywilnego Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Patronat nad tym wydarzeniem objął Prezes Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu Andrzej Niedużak.

Konferencja odbyła się 24.04.2014 r. na terenie Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Uczestniczyło w niej około 350 osób.

Sprawozdanie z debaty "Co po EPU?"

Sprawozdanie z debaty sędziowskiej

o postępowaniu po EPU w sądzie właściwości ogólnej

która odbyła się w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu w dniu 10.10.2014 r 

 

W czasie debaty najwięcej uwagi poświęcono 3 zagadnieniom: 

 

1) dopuszczalność zwrotu pozwu po EPU

W pierwszej kolejności przedstawiono argumenty przemawiające za możliwością stosowania art. 130 kpc z powodów innych niż określone w art. 505 [37] kpc, gdy nie wydano nakazu zapłaty w EPU (zob. Dopuszczalność zwrotu pozwu po EPU).

Dodatkowo w toku dyskusji wskazano, iż istotnym brakiem formalnym pozwów w EPU jest całkowity brak podstawy faktycznej lub jej nieprecyzyjne określenie ("pozwany zawarł z poprzednikiem prawnym powoda umowę bankową z której wynikają roszczenia dochodzone w pozwie"; należy pamiętać, że dołączenie dokumentu do pozwu nie zastępuje obowiązku przytoczenia okoliczności uzasadniających powództwo w pozwie). Nadanie biegu takiej sprawie może doprowadzić do wydania wyroku z który de facto nie będzie korzystał z powagi rzeczy osądzonej i nie będzie rozpoznana istota sporu. 

Pojawił się ciekawy pogląd, iż w razie dopuszczenia możliwości wzywania do uzupełnienia braków formalnych pozwu nie wymienionych w art. 505 [37] kpc pod rygorem zwrotu pozwu, powód zastępowany przez pełnomocnika powinien być w pierwszej kolejności wezwany do złożenia pełnomocnictwa. Nie dopełnienie tego obowiązku powinno skutkować umorzeniem postępowania. Dopiero w razie złożenia pełnomocnictwa i dokumentów potwierdzających umocowanie osób je podpisujących można wezwać pełnomocnika do uzupełnienia pozostałych braków formalnych pozwu.

Zgłoszono także, iż przy przyjęciu, że można wzywać do uzupełnienia braków formalnych pozwu po EPU i jednocześnie braków wskazanych w art. 505 [37] kpc, i żadne braki nie zostały uzupełnione, należałoby umorzyć postępowanie. Powołano się, per analogiam, na pogląd SN o pierwszeństwie umorzenia postępowania przed odrzuceniem pozwu w sytuacji cofnięcia pozwu, co do którego zachodzi podstawa do odrzucenia. Wydaje się, iż pogląd ten zyskał uznanie większości.

Przeciwnicy dopuszczalności zwrotu pozwu po EPU wskazywali na to iż pozew wywołał skutek procesowy, sprawie nadano bieg, chociażby poprzez wydanie postanowienia o przekazaniu sprawy. Mocno podkreślali także, iż intencją ustawodawcy (ma o tym świadczyć wprowadzenie art. 505[37] kpc) było wyłączenie możliwości stosowania art. 130 kpc czy art. 130 [1] kpc w EPU, co rozciąga się także na dalsze postępowanie po EPU. To samo odniesiono także do stosowania przepisów o postępowaniu uproszczonym. Ustawodawca założył, że w sprawach po EPU przepisy o pozwie w postępowaniu uproszczonym nie będą miały zastosowania.   

Intencję tę wyprowadzano przede wszystkim ze zmiany treści art. 505 [37] w lipcu 2013 r. a także z uzasadnienia projektu nowelizacji kpc która wprowadzono EPU oraz wypowiedzi twórców tej procedury i jej nowelizacji 

Jako alternatywę dla zwrotu pozwu wskazano na zawieszenie postępowania.

Wydaje się, iż argument o nadaniu biegu jest nietrafiony, gdyż zaakceptowanie go zablokowałoby możliwość zwrotu pozwu w każdej sprawie, w której pozew wniesiono do sądu niewłaściwego, po przekazaniu sprawy np. według właściwości miejscowej.

Jako szczególnie zawodne ocenić należy odwołanie się do intencji ustawodawcy, która nie została wyrażona w brzmieniu przepisu. Pamiętać należy, że tekst projektowanej ustawy ulega zmianom w toku procesu legislacyjnego i dlatego nie może mieć decydującego znaczenia dla wykładni uchwalonego przepisu, zwłaszcza gdy jego treść odbiega od projektu (w wypadku ustawy nowelizującej z dnia 10 maja 2013 r. w pierwotnym projekcie ustawy w ogóle nie przewidywano zmiany brzmienia art. 505 [37] k.p.c. – zob. druk Sejmu RP VII Kadencji nr 988). 

Wyniku wykładni nie może zatem przesądzać to, jak ustawodawca zamierzał unormować daną kwestię, lecz to, jak tego dokonał. Gwarancją prawidłowego stosowania prawa jest tłumaczenie przepisów przede wszystkim w ich kontekście językowo-logicznym, następnie na tle ich kontekstu systemowego, a dopiero w dalszej kolejności - gdy te metody wykładni nie dają zadawalających wyników, tj. nie prowadzą do wyraźnego odczytania sensu danej normy prawnej - wchodzi w rachubę zastosowanie wykładni celowościowej (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów z dnia 16 grudnia 2008 r., III CZP 102/08, OSNC 2009/5/65).

Wykładnia językowa wskazująca na dopuszczalność stosowania art. 130 k.p.c. po przekazaniu sprawy sądowi właściwości ogólnej w wypadkach określonych w art. 505 [33] § 1 i art. 505 [34] § 1 k.p.c. znajduje jednak potwierdzenie także w wykładni celowościowej i systemowej. Wykładnia celowościowa zmierza bowiem do odtworzenia woli racjonalnego ustawodawcy, która nie wynika wprost z literalnego brzmienia przepisów. Trudno zaś dopatrzyć się racjonalności w tolerowaniu braków formalnych pozwu, które stanowią przeszkodę w merytorycznym rozpoznaniu sprawy, a w szczególności uniemożliwiają wydanie nakazu zapłaty.

W toku dyskusji podniesiono problem braku odpisu pozwu dla pozwanego (w sytuacji gdy nie wydano nakazu w EPU). Pojawiła się propozycja aby w takiej sytuacji zawsze wzywać powoda o odpis pozwu pod rygorem zawieszenia postępowania. 

Przeciwnicy takiego poglądu wskazali na brak podstawy prawnej do wzywania o odpis. Podnieśli iż brak tych odpisów nie stanowi przeszkody do nadania biegu sprawie, bo sąd może i powinien sam sporządzić kopie skanu pozwu i doręczyć go pozwanemu. Według tych osób ustawodawca postanowił wprowadzić do systemu prawnego bardzo prostą, odformalizowaną, przyjazną dla powoda procedurę. Ta procedura opiera się na zasadzie kontynuacji postępowania po EPU. 

Nie doszło do uzgodnienia stanowisk.

 

2) uzupełnianie sprzeciwu od nakazu zapłaty w EPU 

W tym zakresie uzgodniliśmy, iż art. 505 [37] § 3 kpc należy rozumieć w ten sposób, że każdy sprzeciw złożony w EPU (także w formie elektronicznej) wywołuje skutek procesowy. Wszystkie zawarte w nim wnioski i zarzuty są skuteczne. Dotyczy to w szczególności zarzutu przedawnienia.  

Nie należy wzywać pozwanego do uzupełnienia tego sprzeciwu przez złożenie go na urzędowym formularzu, przez złożenie odpisu. To ostatnie wynika z tego, iż w przepisach rozporządzenia wykonawczego o EPU wskazano, że z chwilą wprowadzenia do systemu teleinformatycznego skanu sprzeciwu (powód może się z nim zapoznać) zachodzi domniemanie, że powód się z nim zapoznał. Skanu tego sprzeciwu nie trzeba powodowi doręczać.

Samo wniesienie sprzeciwu oznacza, iż w sprawie nie można już wydać wyroku zaocznego - nawet w sytuacji gdy sprzeciw został złożony przez pełnomocnika pozwanego który następnie nie złożył pełnomocnictwa (tutaj  było kilka odosobnionych zdań odrębnych) 

Jeśli sprzeciw ogranicza się do zdania "składam sprzeciw", "nie zgadzam się z pozwem" bez żadnego uzasadnianie, bez zarzutów, należy wezwać pozwanego do jego uzupełnienia przez przytoczenie dalszych twierdzeń, wniosków, zarzutów w terminie 2-tygodniowym. Jeśli sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym to uzupełnienie powinno być dokonane na formularzu urzędowym sprzeciwu ale nie pod rygorem odrzucenia sprzeciwu tylko na ogólnych zasadach (uznanie później zgłoszonych twierdzeń i wniosków za spóźnione - art. 207 kpc itd). 

Dla porządku były też głosy, iż do pozwanego po EPU także nie stosuje się przepisów o formie sprzeciwu w postępowaniu uproszczonym. Może zatem złożyć zwykłe pismo przygotowawcze (nie żaden sprzeciw) na ogólnych zasadach. Wskazano na konieczność zachowania pewnej symetrii w sytuacji procesowej obu stron.            

 

3) problemy z pełnomocnikami i pełnomocnictwami

Oprócz zasygnalizowanej już kwestii konieczności zachowania pewnej sekwencji wezwań w przypadku powoda zastępowanego przez pełnomocnika, padło pytanie o dopuszczalność wezwania powoda do złożenia pełnomocnictwa dla dokładnie tego pełnomocnika, który złożył pozew w EPU, pod rygorem umorzenia postępowania. 

W praktyce zdarza się, iż na wezwanie sądu w trybie art. 505 [37] § 1 k.p.c. odpowiada inny pełnomocnik niż ten, który złożył pozew w EPU. Jeśli oprócz swojego pełnomocnictwa składa także pełnomocnictwo dla osoby która złożyła pozew w EPU nie ma problemu. A co jeśli nie wykazuje umocowania wcześniejszego pełnomocnika?

We wstępie do dyskusji wskazano na konieczność umorzenia postępowania w takiej sytuacji. Znaczna część uczestników dyskusji nie zgodziła się z takim poglądem, wskazując iż przystąpienie do sprawy nowego pełnomocnika umocowanego przez powoda i uzupełnienie pozostałych braków,  w wystarczającym stopniu wskazuje na wolę powoda wytoczenia powództwa w EPU i kontynuowania postępowania. Nie uniemożliwia także nadania dalszego biegu sprawie. 

Co do pełnomocnika pozwanego, który wniósł sprzeciw od nakazu w EPU, to wskazano iż nie ma możliwości odrzucenia sprzeciwu, nawet gdyby nie złożył on pełnomocnictwa procesowego w wyznaczonym terminie. Sprzeciw wywołał już procesowy i to nie może być skasowane. 

Taki pełnomocnik nie może być jednak dopuszczony do dalszego postępowania w sprawie. Wydaje się, iż w tym wypadku należy zachować taką samą sekwencję działań jak przy pełnomocniku powoda. Najpierw wezwanie do złożenia pełnomocnictwa pod rygorem odmowy dopuszczenia do udziału w sprawie, a następnie wezwanie do uzupełnienia sprzeciwu przez wskazanie wniosków, twierdzeń zarzutów (gdy elementów tych brakowało w sprzeciwie). W razie jednoczesnego wezwania o oba elementy, po bezskutecznym upływie terminu na złożenie pełnomocnictwa i wydaniu postanowienia o odmowie dopuszczenia pełnomocnika do udziału w sprawie, wezwanie o uzupełnienie sprzeciwu należałoby ponownie skierować bezpośrednio do pozwanego. 

Szczególna sytuacja wystąpi, gdy po sprzeciwie złożonym przez pełnomocnika pozwanego, który nie złożył pełnomocnictwa (dobrze jest to sprawdzić w pomocniczym zbiorze dokumentów, o który warto wystąpić do e-sądu) a wystąpił w sprzeciwie o zwrot kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego, powód cofnie pozew. W takiej sytuacji przed rozstrzygnięciem wniosku o zasądzenie kosztów procesu na rzecz pozwanego należy wezwać jego pełnomocnika do złożenia pełnomocnictwa pod rygorem odmowy dopuszczenia do dalszego udziału w sprawie (w zakresie doręczeń) i odmowy zasądzenia na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego.