Jesteśmy niezależnym, apolitycznym i samorządnym stowarzyszeniem polskich sędziów.
Naszą główną misją jest obrona wolności i praw obywatelskich, fundamentu demokratycznej Polski, należącej do Unii Europejskiej.
Działamy od ponad 25 lat, w tym w międzynarodowych organizacjach sędziowskich Skupiamy ponad 3 500 sędziów, najwięcej w Polsce.

Europejscy sędziowie w sprawie sytuacji w Turcji

Europejskie Stowarzyszenie Sędziów EAJ na swoim posiedzeniu w Gdańsku zajęła się sytuacją wymiaru sprawiedliwości w Turcji - kraju, w którym w ostatnim okresie doszło do najpoważniejszych naruszeń niezawisłości sędziowskiej, zagrażających bezpośrednio podstawowym zasadom demokracji.

W Turcji doszło do bardzo poważnych naruszeń zasad samodzielności organizacyjnej sądownictwa, sprowadzających się do bezpośredniej ingerencji władz politycznych w wybory, które powinny być dokonywane przez sędziów. W dodatku dwaj sędziowie, których orzeczenia nie spełniały oczekiwań władzy wykonawczej, zostali natychmiast po wydaniu owych nieakceptowanych przez władze orzeczeń aresztowani pod zarzutami współdziałania z "terrorystami".

Powyższa sytuacja, wskazująca na przyjęcie przez polityczne władze Turcji niebezpiecznej drogi ku państwu policyjnemu, spowodowała, że EAJ po przyjęciu raportu w sprawie sytuacji w tureckim wymiarze sprawiedliwości wydała rezolucję na ten temat.

Raport i rezolucję przedstawiamy poniżej (w tłumaczeniu i wersjach oryginalnych).

 

Raport

 Tymczasowe aresztowanie tureckich sędziów Mustafay Basara i Metina Özcelika

 

I.) Informacje ogólne i wcześniejsze działania Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów (EAJ):

Ogólna sytuacja polityczna:

Rządząca w Turcji partia Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) była kierowana przez późniejszego premiera Recepa Tayyipa Erdogana. Został on wybrany na urząd prezydenta Turcji i skupił się na realizacji idei przekształcenia Turcji w demokrację prezydencką, w której – jak we Francji – kompetencje decyzyjne przynależą prezydentowi państwa. To wymaga zmiany konstytucji, która  może być dokonana jedynie kwalifikowaną większością parlamentarną. Wybory odbędą się 7 czerwca.

Wysoka Rada Sędziów i Prokuratorów:

Najważniejsze kompetencje odnoszące się do kariery sędziów (i prokuratorów) należą do Wysokiej Rady Sędziów i Prokuratorów (WRSP) złożonej z 22 sędziów i prokuratorów wybieranych przez ich samych oraz Ministra Sprawiedliwości i Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości jako członków z urzędu. Powoływanie, awans, ocean, odpowiedzialność dyscyplinarna, odwoływanie, szkolenie, wizytacje i zezwalanie na prowadzenie śledztw i dochodzeń przeciwko sędziom wykonywane są przez trzy komisje WRSP. Posiedzeniu plenarnemu Rady przewodniczy minister. Kompetencje przewodniczącego zwiększono po referendum i wprowadzeniu w 2010 roku zmian do Konstytucji. Podczas okrągłego stołu poświęconego reformie z 2010 roku, który miał miejsce w 2011 roku, przedstawiciel Światowej Unii Sędziów (IAJ) ostrzegł przed możliwością przenoszenia przez WRSP sędziów do innych sądów bez ich zgody. W odpowiedzi usłyszał, że to uprawnienie jest niezbędne w Turcji jako kraju o zróżnicowanym rozwoju regionalnym i że WRSP będzie przestrzegać wcześniej ustalonych zasad w zakresie przenoszenia sędziów.

W latach 2012-2013 Prawo o WRSP zostało znowelizowane. Na skutek tych zmian ograniczono kompetencje WRSP przekazując ich część Ministrowi Sprawiedliwości zwiększając jednocześnie wpływ Ministra Sprawiedliwości na samą Radę.

W 2014 roku miały miejsce wybory nowych członków WRSP. EAJ powołała komisję celem obserwowania tych wyborów. Z jej ustaleń wynika, że rząd wywierał bardzo poważny wpływ na proces wyborczy ustalając listę kandydatów i obiecując podwyżkę wynagrodzeń sędziowskich jeżeli wygrają oni wybory. Znacząca większość nowych członków Rady to osoby, które widniały na liście kandydatów.

Aktywność sędziów odnoszącą się do śledztw przeciwko członkom rządu i rodziny prezydenta:

W grudniu 2014 r. prokuratorzy rozpoczęli śledztwa przeciwko członkom rządu i rodziny prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana wobec podejrzeń o korupcję i udział w nielegalnym transporcie broni do Syrii. Rząd zareagował na to przenosząc zaangażowanych oficerów policji i prokuratorów do innych części kraju lub odwołując ich, w wypadku sędziów i prokuratorów przy pomocy decyzji WRSP. Zarzut popełnienia przestępstwa “obrazy prezydenta państwa” według znowelizowanego kodeksu karnego zaczął być szeroko stosowany wobec dziennikarzy i reprezentantów wydawców, którzy różnili się w poglądach z prezydentem i rządzącą partią polityczną.

Zostały utworzone nowe rodzaje sądów karnych, którym powierzono rozpoznawanie między innymi tego rodzaju spraw. Środki odwoławcze od orzeczeń takiego sądu są rozstrzygane przez inny sąd tego samego rodzaju i szczebla. Nie ma możliwości zaangażowania w rozstrzyganie tego rodzaju sprawy sądu wyższej instancji. Pośród innych kompetencji takich sądów znalazły się zatrzymania, tymczasowe aresztowania, zwolnienia, zajęcia majątku itd.

II. Fakty:

Tymczasowe aresztowanie sędziów Metina Özcelika i Mustafy Basera:

Sędziowie Mustafa Baser (32 Sąd Pierwszej Instancji w Stambule) i Metin Özcelik (29 Sąd Pierwszej Instancji w Stambule) mieli kompetencje by podjąć decyzje w przedmiocie wniosków adwokatów, którzy zażądali wypuszczenia oficerów policji i dziennikarzy zatrzymanych i przetrzymywanych w aresztach od miesięcy. Osoby te zostały oskarżone o nielegalne śledztwo w sprawach opisanych wyżej lub też niewłaściwe informowanie zwierzchników o tych śledztwach, które to czyny zostały uznane za czyny terrorystyczne członków grup terrorystycznych.

Obrońcy podejrzanych w swych wnioskach podnosili, że byli oni przetrzymywani znacznie dłużej niż przewidziane przepisami prawa 4 dni, co w świetle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz) w sprawie Zeynep Avci przeciwko Turcji nie pozwala na uznanie tego zatrzymania za zgodne z prawem. Dodatkowo podkreślili, że zatrzymanie może być stosowane tylko gdy istnieją “poważne podejrzenia”, że przestępstwo zostało popełnione. Tymczasem po przeprowadzeniu analizy materiału zgromadzonego w aktach sprawy ustalono, że nie zostały ujawnione żadne fakty ani dowody, które mogłyby powodować powstanie wymaganego stopnia podejrzenia. Dodatkowy warunek uwzględnienia ryzyka ukrywania się podejrzanych, który musi być również wzięty pod uwagę (zobacz także wyrok ETPCz w sprawie Neumeister przeciwko Austrii) w wypadku podejrzanych oficerów policji i dziennikarzy również z pewnością nie został spełniony. Podkreślili oni również, że nie rozważono możliwości zastosowania alternatywnych w stosunku do zatrzymania środków zapobiegawczych i nie istnieje jakikolwiek argument by względami bezpieczeństwa publicznego uzasadniać przedłużanie zatrzymania, podczas którego prokuratura nie posunęła się naprzód w ustalaniu faktów i gromadzeniu dowodów.

Sędziowie podzielili te poglądy wydając nakazy zwolnienia zatrzymanych osób. Tego rodzaju nakazy wymagają podpisu dyżurnego prokuratora by zostać wykonane przez władze więzienne. Dyżurny prokurator odmówił podpisu. Sędzia zwrócił się w tej sytuacji do zastępcy szefa prokuratury.

 W międzyczasie o wszystkim przez nieustaloną osobę została poinformowana gazeta, która przedstawiła w negatywnym świetle decyzje o zwolnieniu podejrzanych, były minister sprawiedliwości również negatywnie ją skomentował, a prezydent na konferencji prasowej obwinił WRSP, że nie interweniowała w tej sprawie.

 Przewodniczący właściwej komisji WRSP przeprosił za zwłokę. WRSP zawiesiła w czynnościach służbowych tych dwu sędziów, sąd najniższej instancji, wykraczając poza swoje kompetencje, uznał nakazy zwolnienia wydane przez tych dwu sędziów za nieważne, a prokurator rozpoczął śledztwo przeciwko tym sędziom oskarżając ich o przynależność do tej samej organizacji terrorystycznej, do której należą osoby, które chcieli swymi bezprawnymi nakazami zwolnienia, uwolnić. W efekcie sędziowie Baser i Özelik zostali aresztowani.

 Źródła informacji:

Wielu delegatów stowarzyszeń zrzeszonych w EAJ otrzymało wiadomości elektroniczne od różnych osób, większości anonimowych zawierających wyjaśnienie że oni i ich rodziny będą zagrożone wywieraniem wpływu, część była podpisana imieniem jednego z aresztowanych sędziów. Uczestnicy zjazdu EAJ w Gdańsku zostali poinformowani o wszystkim przez delegata reprezentującego Tureckie Stowarzyszenie Sędziów Yarsav. Otrzymaliśmy również bardzo dokładne informacje od obrońców zatrzymanych dziennikarzy.

 III. Reakcja EAJ.

 Na zjeździe w Gdańsku EAJ przyjęła rezolucję żądając natychmiastowego zwolnienia tych dwu sędziów.

Rezolucja ta zostanie przekazana instytucjom europejskim oraz specjalnemu wysłannikowi ONZ do ds. niezależności sądownictwa przez Prezydenta EAJ.

 29 maja b.r. wszystkie stowarzyszenia członkowskiej powinny poinformować media w swych krajach o wydarzeniach w Turcji i fakcie przyjęcia przez EAJ rezolucji żądając natychmiastowego zwolnienia tych dwu sędziów.

EAJ będzie czynić starania by w sprawę zaangażować Parlament Europejski i zainicjować wymianę informacji z nim.

 

Europejskie Stowarzyszenie Sędziów – regionalna grupa Światowej Unii Sędziów

 Rezolucja nt. sytuacji sądownictwa w Turcji

Na swym zjeździe w Gdańsku 16 maja 2015 r. Europejskie Stowarzyszenie Sędziów zajęło się problemem tymczasowego aresztowania dwóch sędziów tj. Metina Özcelika i Mustafy Basara w dniu 30 kwietnia w Stambule, Turcja.

Tymczasowe aresztowanie nastąpiło na podstawie zarzutu, że ci sędziowie nakazali zwolnienie rzekomego podejrzanego.

Jakakolwiek próba podważenia swobody sędziego w zakresie ustalania faktów i stosowania prawa w konkretnej sprawie stanowi oczywistą obrazę zasady sędziowskiej niezawisłości.

Europejskie Stowarzyszenie Sędziów potępia tymczasowe aresztowanie jakiegokolwiek sędziego za jego decyzje związane z wykonywaniem funkcji orzeczniczych i wzywa do natychmiastowego zwolnienia sędziów Metina Özcelika i Mustafy Basara.

Gdańsk, 16 maja 2015 r.

 

 

INFORMATIVE REPORT

The arrest and detention of the Turkish Judges Mustafa Basar and Metin Özcelik

  

I.) Background information and former activities of EAJ:

General political Situation:

The leading partyof Turkey AKP was chaired by the then prime-minister Recep Tayyip Erdogan. He was elected President of Turkey and strongly fosters the idea to change Turkey into a presidential democracy, in which – like in France - the decisive power is exercised by the president of the state. This needs a change of the constitution, which only can be done by a qualified majority in the parliament. There are general elections on June 7th.

The High Council of Judges and Prosecutors:

The most important issues of the carrier of judges (and prosecutors) are in the jurisdiction of the High Council for Judges and Prosecutors (HCJP), which is composed of 22 judges and prosecutors elected by their peers and the minister of justice and the secretary of state of the ministry of justice as members ex officio. The recruitment, promotion, evaluation, disciplinary measures, dismissal, training, inspection and approval to investigation against judges are exercised by the three commissions of the HCJP. The plenary is chaired by the minister.  This function was improved after a referendum and an amendment of the Constitution in 2010. At a roundtable about the experience with the 2010 reform, which took place in 2011, the representative of IAJ warned about the possibility of the HCJP to transfer judges to other courts without their consensus. The responsible stakeholders claimed that this was necessary in a country with different developed regions like Turkey and that the HCJP would follow pre-established rules when transferring judges.

In 2012/13 the law on HCJP was amended. It reduced the jurisdiction of the HCJP shifting some tasks to the minster of justice and increased also the influence of the minister of justice in the HCJP itself.

In 2014 the election of new members of the HCJP took place. EAJ established a commission to observe these elections. The election process was strongly influenced by the government, which established a list of candidates and promised an increase of remuneration of judges, if their candidates would win the election. The overwhelming majority of the new members are persons, who had been on the said list of candidates.

Judicial activities regarding investigation against members of the government and the family of the president:

In December prosecutors started investigations against members of the government and members of the family of Recep Tayyip Erdogan, regarding corruption affairs and involvement into an illegal weapon transport to Syria. The government reacted by transferring the involved police officers and prosecutors to other places in the country or dismissing them, as far as prosecutors and judges were concerned by decisions of the HCJP. The criminal offence of “insulting the president of the state” in the amended Criminal Code was widely used against journalists and representatives of media enterprises, who differed in their view from the president and the leading political party.

A new type of Criminal Courts in charge among others of such offences was established. Objections against the decisions of such a court are considered by a court of the same type and level. There is no possibility to involve a higher instance court. Among other jurisdiction such courts also decide on detention, arrest, release and seizure of property etc.

II. The facts:

The arrest of the judges Metin Özcelik and Mustafa Baser:

The judges Mustafa Baser (Istanbul 32ndCourt of First Instance) and Metin Özcelik (Istanbul 29th Court of First Instance) were competent to decide about the remedies resp. motions of lawyers, who claimed for the release of police officers and journalists, who had been held in pre-trial detention since months. These persons had been accused that the illegal had investigated in connection with the affairs mentioned above or have reported incorrectly about these affairs, which both was seen as terroristic activities of members of a terroristic group.

The lawyers had argued that the suspects have been detained well after the four days custody time prescribed by law had lapsed, which due to ECHR decision Zeynep Avci versus Turkey would not make such a detention lawful. They also stated that detention needs “strong suspicion” that a crime has been committed. Upon the perusal of the content of the file no facts or evidence have been identified which would arouse even a “requisite level of suspicion”. The additional pre-requisite that regarding the risk of absconding the personality of the suspect has to be taken into consideration  and that (see also decision of ECHR Neumeister versus Austria) such condition for the suspects who were police officers and journalists was certainly not fulfilled. The also pointed out that alternatives to detention had not been considered (judicial control order etc.), and that no arguments exist why public security rectifies a prolongation of the detention, during which the prosecution had put forward no facts or evidence.

The judges followed these arguments and issued an order to release the detained persons. Such an order needs the signature of the prosecutor on duty to be enforced by the prison authorities. The prosecutor on duty refused to sign the decision of the judge. He referred to an order of the deputy chief prosecutor.

Meanwhile someone had informed a newspaper, which negatively reported on the envisaged released, the former minister of justice gave a negative comment on the decision and the president of the state in a press conference blamed the HCJP that it had not interfered.

The head of the competent commission of the HCJP apologized for the delay. The HCJP suspended the two judges, an inferior court beyond its jurisdiction declared the order of the judges to release the detained persons as void, a prosecutor started an investigation against the judges, who are blamed to belong to the same terroristic group as the persons, who they wanted to free with their illegal order, and judge Baser and judge Özelik were arrested.

Basis of this information:

Several delegates of member association at EAJ got messages by mail form different persons. Most of them anonymous, claiming that otherwise they and their families would be endangered to be put under pressure, some signed with the name of the respective judge. The participants of the EAJ-meeting in Gdansk were informed by the delegate of the Turkish Judges association Yarsav. We also got detailed information from a defence lawyer of a journalist concerned.

III. The reaction of EAJ.

At its meeting in Gdansk EAJ adopted a resolution which claims for the immediate release of the two judges.

This resolution should be forwarded to the European authorities and to UN Special Rapporteur ion the independence of the Judiciary by the President of EAJ.

On the 29thMay all member association should inform the national media about the events in Turkey and the fact that EAJ adopted the resolution and claims for the release of the two judges.

EAJ will try to raise the awareness of the European Parliament and initiate and exchange of information there.

 

RESOLUTION

ON THE SITUATION OF THE JUDICIARY IN TURKEY

  

At its meeting in Gdansk on May 16th, 2015, the European Association of Judges (EAJ) considered the arrest and detention of two judges, namely Metin Özcelik and Mustafa Basar on April 30thin Istanbul, Turkey.

The arrest and detention proceeded on the purported ground that the judges had ordered the release of an alleged suspect.

Any attempt to undermine the freedom of a judge to establish facts and apply the law in a particular case constitutes a clear breach of principle of judicial independence.

EAJ condemns the arrest and detention of any judge on the basis of a decision taken in the exercise of the judge’s judicial functions and calls for the immediate release of the judges Metin Özcelik and Mustafa Baser.

  

Gdansk, May 16th, 2015

Komunikaty

Media